SUKOB KOJI JE ZAUVEK PROMENIO SVET: Pre 75 godina počeo je Drugi svetski rat (FOTO) (VIDEO)

Navršava se 75 godina od 1. septembra 1939, kada je napadom nacističke Nemačke na Poljsku započeo Drugi svetski rat.

Preporučujemo

Najužasniji rat u istoriji okončan je šest godina kasnije slomom Nemačke i njenih saveznika Italije, Japana i drugih zemalja.

U ratu u kojem je učestvovala 61 država poginulo je oko 50 miliona ljudi. Procenjeno je da je broj žrtva u Jugoslaviji bio 1,7 miliona. Takođe, ranjeno je više od 35 miliona ljudi, samo u Jugoslaviji je oko pola miliona. U tadašnjem Sovjetskom Savezu umrlo je ili ubijeno 26,6 miliona građana. U Evropi, materijalna šteta je procenjena na oko 277,7 milijardi dolara prema cenama iz 1938, a u Jugoslaviji na 46,9 milijardi dolara.

Drugi svetski rat je započeo napadom na mesto Vesterplate nedaleko od Gdanjska (nemački naziv je bio Dancig) 1. septembra 1939. u 4,45 sati ujutro, a izvela ga je nemačka krstarica "Šlezvig Holštajn". U isto vreme nemački Luftvafe započeo je bombardovanje varošice Veilun, u tadašnjoj graničnoj zoni. Samo u tom mestu poginulo je 1. septembra oko 2.000 ljudi, a gotovo tri četvrtine građevinskih i drugih objeketa je uništeno.

Prelomni momenat u Drugom svetskom ratu u Evropi bio je napad Nemačke na tadašnji Sovjetski Savez 22. juna 1941. godine. Posle poraza Nemaca kod Staljingrada početkom februara 1943. započelo je odstupanje Nemačke okončano maja 1945. potpunim porazom.

Na Pacifiku, napad Japana na američku pacifičku flotu u luci Perl Harbur na Havajima 7. decembra 1941. bio je povod za otvoreni ulazak SAD u rat, što će se okončati potpunim slomom Japana a time i krajem svetskog rata, 2. septembra 1945.

Drugi svetski rat je bio oružani sukob koji je trajao od 1939. do 1945. godine. U njemu je učestvovala većina tadašnjih država, uključujući i sve velike sile, koje su osnovale dva suprotstavljana vojna saveza: sile Osovine, na čelu sa Nemačkom i Saveznici, na čelu sa SSSR, Ujedinjenim Kraljevstvom i SAD.  

Drugi svetski rat je bio najveći rat u ljudskoj istoriji, sa više od 100 miliona ljudi koji su služili u vojsci 30 različitih država.  Rat su obeležile masovne smrti civila, uključujući i holokaust i jedini primer upotrebe nuklearnog oružja u ratu, što je za posledicu imalo smrt od 50 do 75 miliona osoba. Taj broj stavlja Drugi svetski rat u najsmrtonosniji rat u ljudskoj istoriji.

Izbijanje Drugog svetskog rata bio je proces koji je trajao skoro celu jednu deceniju i kome je glavni katalizator bila Velika ekonomska kriza, koja je počela u SAD u oktobru 1929. godine. Ona se manifestovala kroz globalni rast nezaposlenosti i siromaštva, koje je mase stanovništva u mnogim zemljama okretalo ekstremnim ideologijama sleva i zdesna, a u mnogim državama dovodilo i do međuetničkih napetosti, pogotovo u istočnoj Evropi gde je došlo do naglog porasta antisemitizma.

Rat je doveo do dramatičnih demografskih promena u mnogim oblastima sveta. Cele etničke zajednice su ili desetkovane ili prisilno raseljene. Najspektakularniji primer predstavlja gotovo potpuni nestanak Jevreja u Evropi - oni koji su preživjeli Holokaust su uglavnom emigrirali u SAD ili Palestinu, gde je uskoro stvorena država Izrael. Gotovo na svakom području gde su se vodile ratne operacije došlo je do velikog ili potpunog uništenja puteva, mostova, železnica, telekomunikacionih sistema i drugih oblika infrastrukture, a mnoge države su doživele ozbiljno smanjenje vlastitih industrijskih i drugih resursa.

Rat u Evropi se završio sovjetskim osvajanjem Berlina i bezuslovnom nemačkom predajom 8. maja 1945. Nakon savezničke Potsdamske deklaracije 26. jula 1945. SAD su bacile atomske bombe na japanske gradove Hirošimu i Nagasaki. Suočen sa neizbežnom invazijom japanskog arhipelaga i sovjetskom invazijom Mandžurije, Japan se predao 15. avgusta 1945. okončavši rat u Aziji i dovevši do totalne pobede Saveznika nad Osovinom.

Nemačka vojska je nakon više od pet godina doživela potpuni slom pa su se mnoge jedinice, pogotovo na zapadu, počele predavati bez borbe, a na istoku boriti, manje zato da zaustave Sovjete, a više zato da sebi daju priliku za predaju zapadnim saveznicima. 25. aprila su se sovjetske i američke trupe spojile kod Torgaua, praktički presekavši Nemačku napola. U isto vrijeme je otpočela Berlinska bitka tokom koje je Adolf Hitler izvršio samoubistvo, a sam Berlin se predao 2. maja.

Najvidljivije promene bile su one koje su se ticale državnih granica. SSSR je nakon rata i formalno u svoj sastav uveo Estoniju, Letoniju i Litvaniju te se proširio na račun Finske, Nemačke, Poljske, Čehoslovačke i Rumunije. Mirovnim ugovorima su se na zapad proširile Poljska na račun Nemačke, odnosno Jugoslavija na račun Italije - s time da je pitanje Trsta rešeno tek 1954. godine.

Kina je od Japana preuzela ostrvo Tajvan, dok je Koreja stekla nezavisnost od Japana. Sama Nemačka je ubrzo nakon rata postala podeljena na Zapadnu i Istočnu Nemačku. Austrija je takođe povratila nezavisnost i godine 1955. postala suverena i neutralna država.

Pogledajte video:

(Telegraf.rs)