Ko je Đuro Pucar Stari kog Dragan Torbica iz "Državnog posla" ne vadi iz usta (FOTO)

Đuro Pucar Stari drži govor na partijskom zboru u Mrkonjić gradu 1943. godine. Foto: Wikimedia Commons/znaci.net

Preporučujemo

Đurađ Pucar zvani Đuro a kasnije poznat pod nadimkom Stari, rodio se 13. decembra 1899. godine u selu Kesići kod Bosanskog Grahova, na teritoriji okupirane Bosne-Hercegovine koju će dva meseca pre njegovog devetog rođendana Austrougarska anektirati. Gavrilo Princip, pet godina stariji, rodio se u obližnjem selu Obljaj.

Pucar je poticao iz siromašne seljačke porodice, a obrazovanje je nakon osnovne škole stekao samo zahvaljujući tome što je kao pitomac Srpskog privrednog društva "Privrednik" otišao u baranjsko mesto Popovac kod izvesnog Jozefa Patzla da uči kovački zanat. Kasnije odlazi u Pečuj i tada pristupa radničkom pokretu.

1920. postaje član SKOJ-a (Saveza komunističke omladine Jugoslavije), a dve godine docnije i punopravni član Komunističke partije Jugoslavije.

Aktivno se uključuje u sindikalnu borbu, a 1929. biva od strane Državnog suda za zaštitu države (tribunala pri Kasacionom sudu koji je osnovan na bazi Zakona o zaštiti države iz 1921. godine) osuđen na osam godina robije zbog "komunističko-revolucionarnog" delovanja u Subotici.

Zbog toga što je tokom odsluženja kazne nastavio sa partijskim radom među osuđenicima, biva osuđen na dodatne dve godine. Sve ih je proveo u Lepoglavi i Sremskoj Mitrovici.

Komunisti kao politički zatvorenici u sremskomitrovačkoj kaznionici, sam kraj 1920-ih ili početkom 1930-ih godina. Prvi zdesna je Đuro Pucar Stari. Foto: Wikimedia Commons/Zbornik sećanja aktivista jugoslovenskog revolucionarnog radničkog pokreta, knjiga prva (str. 258), Beograd 1960.

Prve ratne 1939. godine izlazi napokon na slobodu i, naravno, šta će drugo nego da nastavi partijski rad. Dobija nalog da se ilegalno nastani u Sarajevu gde radi za Pokrajinski komitet KPJ za Bosnu i Hercegovinu; policija ga pronalazi i proteruje u rodno mesto, ali se on vraća u Sarajevo. Kao delegat iz Bosne participira na Petoj zemaljskoj konferenciji KPJ u Zagrebu oktobra 1940, kada je izabran za člana CK KPJ.

Nakon što je 4. jula 1941. godine doneta odluka o podizanju komunističkog ustanka, kao poverenik Pokrajinskog komiteta odlazi u Banjaluku gde u Oblasnom komitetu vrši pripreme za ustanak nakon čega odmah ide u partizane, na teren Bosanske Krajine, na kom ostaje do kraja rata kao član Glavnog štaba Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda BiH i kasnije kao potpredsednik Zemaljskog antifašističkog veća narodnog oslobođenja BiH (ZAVNOBiH) i član Predsedništa AVNOJ-a.

Neumorno je obilazio partijske organizacije, okupljao narod za borbu, stvarao organe narodne vlasti, borio se protiv neprijatelja tokom ofanziva na Kozaru i Grmeč, bilo ga je svuda. Praktično je bio najistaknutiji komunista i partizan u čitavoj Bosanskoj Krajini, sve vreme sa svojim narodom.

Za života je postao legenda što svog rodnog kraja oko Bosanskog Grahova, što čitave Bosanske Krajine, što cele Bosne i Hercegovine. Ili, što bi rekao Dragan Torbica objašnjavajući skraćenicu Đ. P. S., "zato što je on bio pojam za žene, razumeš, svaka bi žena njega htela".

Bista Đure Pucara Starog ispred fabrike vagona "Bratstvo" u Subotici. Foto: Wikimedia Commons/Саша Стефановић

Nakon rata vršio je niz visokih funkcija: bio je ministar bez portfelja u vladi NR BiH, predsednik Prezidijuma Narodne skupštine NR BiH, potpredsednik Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ, predsednik vlade NR BiH, sekretar Centralnog komiteta KP BiH, predsednik Skupštine NR BiH, član Izvršnog komiteta CK SKJ, sekretar Izvršnog komiteta SK BiH, član predsedništva Saveznog odbora Socijalističkog saveza radnog naroda Jugoslavije (SSRNJ), predsednik Glavnog odbora te organizacije za BiH.

Preminuo je u Beogradu 12. aprila 1979. godine, ali je sahranjen u Sarajevu. Bio je nosilac Partizanske spomenice 1941. kao i mnogih drugih odlikovanja, što domaćih što stranih. Orden jugoslovenske velike zvezde dobio je jednom, a dva puta Orden junaka socijalističkog rada. 1953. odlikovan je i Ordenom narodnog heroja.

Jula 1995. godine njegova rodna kuća u Kesićima spaljena je od strane pripadnika Sedme gardijske brigade Oružanih snaga Republike Hrvatske. Možda je u redovima te formacije bilo potomaka onih koji su tokom Drugog svetskog rata podvijenog repa bežali pred Starim i njegovom mašinkom.

(O. Š.)