NAJČUVENIJA PARTIZANSKA SLIKA: Rambo iz Crne Gore pozira nakon što je sa 14 boraca odbio napad celog italijanskog bataljona (FOTO)

Narodni heroj Sava Kovačević, u tom trenutku komandant Nikšićkog odreda, pozira na položaju kod Crkvica 1941. godine nakon što je sa 14 boraca uspeo da odbije napad celog jednog italijanskog bataljona. Foto: Znaci.net/Muzej revolucije naroda Jugoslavije

Sava Kovačević se rodio 1905. godine u selu Nudo kod Grahova, u opštini Nikšić, u zemljoradničkoj porodici koju su svi znali pod nadimkom Mizare. Svi su bili učesnici Narodnooslobodilačke borbe, i skoro svi su izginuli: pored Save, i njegov otac Blagoje, brat Janko i sinovac Dragan, koji mu je bio kurir.

Preporučujemo

Pre rata radio je u preduzeću "Ombla" koje se bavilo sečom šuma, potom u rudniku "Trepča", da bi na kraju završio u Beogradu u štampariji "Vremena" pa potom i na gradnji Savskog mosta. Proteran je, međutim, iz prestonice zbog revolucionarnog delovanja pa se vratio u Nikšić.

Dakle, bio je još pre rata član KPJ, čak od 1925. godine, i to pod uticajem starijeg brata Nikole. Tokom perioda Kraljevine Jugoslavije vršio je čitav niz partijskih funkcija i neprekidno je napredao u hijerarhiji, a devet meseci je čak proveo u šumi sa trojicom drugova, naoružan. Tada se predao, sudilo mu se, i bio je oslobođen; isto se ponovilo 1940. godine, a uhapšen je i uoči Aprilskog rata.

Nakon sloma države bio je jedan od ključnih organizatora Trinaestojulskog ustanka u Crnoj Gori.

Sava Kovačević. Foto: Wikimedia/Public domain

Već u jesen 1941. postao je komandant Nikšićkog partizanskog odreda koji je munjevitom brzinom narastao na deset bataljona i koji se istakao ogromnim uspesima u borbama sa italijanskim okupatorom, kojem je nanosio velike gubitke.

Već je tada počeo da nastaje mit o Savi Kovačeviću, a pobede nad četnicima Baje Stanišića u Župi nikšićkoj aprila 1942. godine samo su još više tome doprinele. 12. juna te godine postaje prvi komandant Pete proleterske crnogorske udarne brigade koja je dala ključni doprinos pobedi NOVJ tokom Četvrte neprijateljske ofanzive, odnosno Bitke na Neretvi, odnosno Bitke za ranjenike, početkom 1943.

Odmah juna te godine počinje Peta neprijateljska ofanziva (tzv. Bitka na Sutjesci), a Sava postaje komandant Treće udarne divizije kojoj je dopao najteži od svih zadataka: da bude zaštitnik Glavne operativne grupe Vrhovnog štaba, da štiti Centralnu bolnicu sa ogromnim brojem ranjenika i da izvrši proboj obruča.

Sava Kovačević i Veselin Masleša. Foto: Wikimedia/Public domain

13. juna Sava Kovačević sa svojom divizijom kreće u opšti napad na obalama Sutjeske, i uspeva da potisne 118. lovačku diviziju Vermahta, ali ne na svim tačkama. Kada je bilo najkritičnije, Sava donosi odluku da krene u novi juriš, na čelu Prateće čete i sa grupom kurira. Nastupajući ispred svojih vojnika, on puškomitraljezom počinje da krči put kroz redove dušmana, ali pada pokošen rafalima i gubi život za slobodu.

Već 6. jula Vrhovni štab NOV i POJ proglašava ga narodnim herojem, a Prezidijum Vrhovnog sovjeta SSSR-a odlikuje ga Ordenom Kutuzova.

Tako Sava Kovačević svojom herojskom smrću ulazi u legendu i postaje jedan od najomiljenijih (ako ne i najomiljeniji) likova Narodnooslobodilačkog rata, barem za postojanja Titove Jugoslavije. Danas su došla neka druga vremena, i neki drugi heroji.

(Telegraf.rs)