Kao da Vi sa Hristom sedite pod maslinom: Ovako je Henrik Sjemiracki uspevao da oživi prošlost

„Hrist u kući Marte i Marije“, Henrik Sjemiracki, 1886. Foto: Wikimedia Commons/Public domain/wikipaintings.org/Jan Arkesteijn

Henrik Sjemiracki se rodio u Novobelgorodu, u Harkovskoj guberniji Ruske carevine, dana 24. oktobra 1843. Otac mu je bio poljski plemić Ipolit Sjemiracki, tada oficir dragunskog puka ruske carske vojske a posle i general, dok mu se majka zvala Mihalina, rođena Prušinska.

Ukrajinsko mesto rođenja odredio mu je očev puk stacioniran u Harkovu, ali su Sjemiracki poreklo zapravo vukli iz okoline poljskog grada Radoma: nekada su gospodarili tamošnjim selom Sjemirac, otuda i njihovo prezime, ali je njegov ogranak familije već tokom 17. veka naselio beloruske krajeve, tada u sklopu Poljsko-litvanske republike.

Ipolit i Mihalina su bili bliski prijatelji Adama Mickjeviča, slavnog poljskog književnika i pesnika, ključne figure poljskog romantizma; porodično predanje kaže da Mickjevič za pisanje epa „Pan Tadeuš“ koristio beleške Jozefa Sjemirackog. Stoga se može reći da je Henrik od najranijih dana bio predodređen za umetnički život.

„Svećnjaci hrišćanstva. Neronove baklje“, Henrik Sjemiracki, 1876. Foto: Wikimedia Commons/Public domain/National Museum Kraków/abcgallery.com/Dmitry Rozhkov

Slikarstvo je otkrio još u harkovskoj gimnaziji, gde ga je podučavao D. I. Besperhi, bivši učenik Karla Brjulova; i premda je s velikim interesovanjem upisao fizičko-matematičke studije na Harkovskom univerzitetu, ipak je nastavio da slika.

Po završetku studija potpuno se tome posvetio, preselio u Sankt Peterburg i upisao na Imperijalnu akademiju umetnosti, koju je pohađao u periodu 1864—1870. Po diplomiranju, akademija mu je dodelila zlatnu medalju i stipendiju za usavršavanje kod Karla fon Pilotija u Minhenu.

Već 1872. prešao je u Večni grad i otvorio atelje na Via Marguta br. 53, nedaleko od Španskih stepenica, u današnjem rimskom IV rejonu; osam godina kasnije sagradio je privatnu vilu na Via Gaeta, u XVIII rejonu. Putovao je i radio drugde, ali je u duhovnom središtu Katoličke crkve praktično živeo do kraja života, samo leta provodeći na svom imanju u Stšalkovu kod Čenstohove.

1873. od Imperijalne akademije umetnosti dobio je zvanje akademika za svoju sliku „Hrist i grešnica“; 1876. nastala je njegova čuvena slika „Svećnjaci hrišćanstva. Neronove baklje“, koju je 1879. poklonio novoosnovanom poljskom Nacionalnom muzeju u Krakovu.

1878. postao je nosilac francuskog Nacionalnog ordena Legije časti, nakon što je u Parizu zlatnom medaljom nagrađena njegova slika „Cvetna vaza“, a tih godina je radio i na freskama za moskovski Hram Hrista Spasitelja (koji su boljševici nažalost srušili). 1881. naslikao je monumentalni „Ples među mačevima“, i narednih decenija izradio mnoga dela velikog formata.

Preminuo je relativno mlad, u 58. godini života, 23. avgusta 1902. godine u Stšalkovu. Prvobitno je sahranjen u Varšavi, ali su kasnije njegovi zemni ostaci preneseni u krakovsku Skalku, baziliku čija kripta služi kao jedan od četiri poljska „panteona“, uz krakovsku Vavelsku katedralu, krakovsku Crkvu Svetog Petra i Pavla te varšavsku Arhikatedralu Svetog Jovana Krstitelja.

(Telegraf.rs)

(P. L.)