U pravoslavnom hramu služena katolička misa, Albanke snimale spotove, a crvene bulke su sad simbol

Foto S.Tasić

Crkva Svetog Nikole kod Novog Brda, Božiji dom na 1.100 metara nadmorske visine, svedok je nekadašnje moći i bogatstva srpske srednjovekovne države. Poslednjih godina bila je hram koji bode oči svima onima koji bi istoriju da pišu po svom nahođenju, prisvajajući tuđu duhovnu i kulturnu baštinu za dnevnopolitičke potrebe.

Preporučujemo

Rana jesen porosula je boje na livade i šume novobrdskog kraja. Sve je još puno života, zrenja i obilja koje priroda nudi. Ka prilazu crkvi iz korova i trnja prikose crveni cvetovi bulke, koji ovde, sva je prilika, cvetaju malo kasnije.

Crveno, kao simbol vaskrsnuća i novog života, pobede svetlosti nad silama mraka, ovde dobija svoje puno značenje. Tu gde se dodiruju nebo i zemlja, kroz crvene lattice, vide se veličanstveni stubovi i temelji, nekadašnjeg katedralnog hrama, tačnije katedre ili sedišta, novobrdskih mitropolita.

Reč katedrala u ovom slučaju nema značenje katolička crkva, kao što su oni koji su vršili radove napisali pored restauriranih temelja. Ovaj hram, poslednjih godina, pokušavaju da prikažu drugačije, zanemarujući činjenice da je on srpski i da pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Prošle godine ovde je čak služena i katolička misa.

Kao i za srednjovekovnu tvrđavu na Novom Brdu, koja je u neposrednoj blizini, stiče se utisak da se lokalni Albanci mnogo ne interesuju, osim što njihovim političkim liderima služi za dobijanje publiciteta. Onima koji ovuda voze motore ili pak krenu pešice, privlačniji su kafići i restorani, nego li crkve, tvrđave ili džamija, koja je na stotinak metara od pravoslavnog hrama. Njen minaret je prepolovljen, a gornjeg dela nema.

Obe građevine svedoče o nekadašnjoj moći, prvo srpske, a potom i turske države.

- Ćao, ćao…Kako ste? - otpozdravljaju i pitaju, na srpskom, mlađi Albanci.

- Zdravo, dobro… Odakle ste? - stiže odgovor i pitanje, ali tu prestaje i dalja komunikacija, ali zbog nepoznavanja jezika.

Pričati na engleskom, u svojoj zemlji, i za Srbe i Albance, bilo je nekako neprirodno, kao da su se svi učesnici razgovora malo postideli. I to su momenti kada se shvati sva poraznost onoga što se desilo ovde u prošlosti, bliskoj i onoj daljoj. Čitav osećaj nelagode upotpunila je patrola KFOR-a, koja se na vrh Novog Brda obrela nekim svojim poslom. Oni govore na engleskom, srdačni su i ljubazni, kao da su oni domaćini ovde, a ne gosti.

Stubovi sabornog hrama plene svojom lepotom, kao i temelji. Mermer na njima je veličansten. Njegova crvenkasto - braon boja upija toplotu sunčevih zraka. Na dodir, to više nije hladan kamen, već energija koja greje srce i dušu kada se ode kilometrima daleko.

U Božijem domu i korov je lep

Pod crkve posut je kamenčićima iz kojih je nikao korov, ali koji je ovde nestvarno lep. Bokori trave, čičak, puzavice i razno sitno trnje, ovde imaju neku svoju lepotu.

U Božijem domu i korov je lep. Nestvarno, ali takav je utisak. Sa leve, ženske strane hrama, neko je zaboravio limenke od piva i soka. Sve što je u hramu građeno, a odolelo je vremenu, pravljeno je od punog kamena, za vekove.

To su verovatno imali na umu i srpski vladari kada je hram građen sredinom 14. veka i bivao dograđen u vreme despota Stefana Lazarevića, nakon 1455. godine, odnosno pada Novog Brda pod osmansku vlast. U to vreme, na ovim prostorima, ova crkva bila je glavno pravoslavno bogoslužbeno mesto. Kasnije je pod osmanskom vlašću, ona pretvorena u džamiju, a potom srušena u zemljotresu, kako je ostalo do danas.

Poslednjih godina, međunarodne organizacije, kao i privremene kosovske vlasti, radile su restauraciju temelja, bez, prema raspoloživim podacima, konsultovanja nadležnih srpskih institucija za zaštitu spomenika i SPC. Novo Brdo je u srednjem veku bilo pravi kosmopolitski grad, sa oko 40.000 stanovnika, četiri puta veći od tadašnjeg Londona. Iz novobrdskih rudnika proizilazila je ekonomska, a samim tim i svaka druga moć Nemanjićke Srbije.

Nije se štedelo ni na duhovnom i kulturnom životu u ovim krajevima. Građene su crkve, pravoslavne, ali i kataolička, za potrebe rudara sa zapada koji su ovde radili. Tako je bilo i sa crkvom Svetog Nikole, koja je bila jedna od najlepših u to vreme, sedište mitropolita i episkopa.

Crvene bulke, podsećanje na vaskrsnuće

Sa Novog Brda pogled na sve strane seže daleko. Vidi se dobar deo Kosova. Ali odavde, gleda se i ka nebesima, gde se spoznaje večnost, kroz Carstvo nebesko i život večni. A to je suština Kosovskog zaveta, ostavljena u nasleđe Srbima, od vladara koji je rođen na 15 kilometara istočno od Novog Brda.

Upravo knez Lazar, opredeliće se za živu veru pravoslavnu i život večni u Boju na Kosovu 1389. godine. Pokazaće Srbima kojim putem da hode, a to je put Hristov i put vaskrsenja.

Crveni cvetovi bulke ostaju na Novom Brdu da podsećaju na život večni i vaskrsnuće iz trnja, šuta i kamena, u kojima su se našli Srbija i narod na ovim prostorima.

Čak su i snimani spotovi u hramu

Pevačica albanskog porekla sa švajcarskim državljanstvom, Albana Azizi, zgrozila je javnost prošle godine time što je obnažena snimila spot u Crkvi Svetog Nikole u Novom Brdu.

Polugola, naslonjena na stub u crkvi, oslonjena na kapitel jednom savijenom golom nogom, snimala je ovaj spot.

Nije čak ni zatražila dozvolu za snimanje eksplicitnih scena, već je to učinila samoinicijativno, bez ikakvih pitanja, pred očima Srba koji žive u Novom Brdu.

(Slađana Tasić)