Ko su zapravo Kurdi, zašto smetaju Turcima i zbog čega su važni za ceo svet

Foto: Tanjug/AP Photo/Lefteris Pitarakis

Ko su zapravo Kurdi i zašto ih Turska napada? Evo nekoliko činjenica o ovom velikom narodu koji nikad nije stekao sopstvenu državu. Odigrali su veoma važnu ulogu u borbi protiv ISIL-a, a i sad drže zarobljene hiljade ovih radikalnih islamista na severu Sirije, baš tamo gde ih sad Turska napada, piše CNN.

Kurdi su uglavnom bili nomadski narod do kraja Prvog svetskog rata i do raspada Osmanskog carstva. Kurdi čine oko 10% stanovništva Sirije, 19% stanovništva Turske, 15-20% Iraka i drugi su po veličini u Iranu. Pešmerge su njihovi borci i ima ih više od 100.000. Nacionalna su vojna sila koja štiti irački deo Kurdistana, a uključuje i ženske borce. Ko su, dakle, Kurdi? Kurdi su etnička manjinska grupa koja većinom zauzima planinsko područje i prostire se u južnim delovima Turske, severnim delovima Iraka i Sirije sever Irana i delu Jermenije. Iako su manjina, na tom području zapravo živi oko 25 do 30 miliona Kurda, a svima su zajednički rasa, kultura i kurdski jezik. Većina Kurda su sunitski muslimani.

Preporučujemo

Pre Prvog svetskog rata, tradicionalni Kurdi živeli su nomadskim načinom života do raspada Osmanskog carstva, što im je oduzelo slobodu i podelilo ih na nove nacionalne države. Kurdi su se borili da zadrže svoj identitet, ali ih u Turskoj zovu i "planinskim Turcima" a bilo im je zabranjeno da nose tradicionalnu kurdsku odeću, svoj jezik smeli su da govore samo kod kuće, nisu ga učili ni u školama.

I danas se suočavaju s diskriminacijom i politikom progona. Iako su Kurdi najveća etnička manjina u Turskoj, i tamo čine oko 20% stanovništva, oni u Turskoj i dalje nemaju status manjinske grupe. Gde žive Kurdi? Danas Kurdistan čini pet različitih regiona: jugoistočna Turska, severoistočna Sirija, severni Irak, severozapadni Iran i jugozapadna Jermenija.

Sudbina Kurda u njihovim rukama, Foto: Tanjug/AP Photo/Pablo Martinez Monsivais, File

Početkom 20. veka Kurdi su počeli da rade na stvaranju vlastite države poznate kao Kurdistan. Godine 1920. potpisan je Sèvreski ugovor - jedan u nizu ugovora koje su sile Osovine potpisale nakon njihovog poraza u Prvom svetskom ratu. Označio je konačni raspad Osmanskog carstva i pozvao na autonomni Kurdistan. Tri godine kasnije, nakon završetka rata, zapadni saveznici odustali su od zahteva za nezavisnom kurdskom državom i kurdski region je podeljen među nekoliko zemalja. Šta o tome kaže Turska? Turski predsednik Redžep Tajip Erdogan uvek je zauzimao čvrst stav prema kurdskom nacionalizmu.

Predsednik je jasno stavio do znanja da je njegov krajnji cilj uklanjanje Kurdistanske radničke partije (PKK), kurdske krajnje leve militantne i političke organizacije sa sedištem u Turskoj i Iraku koja se borila protiv turske države više od tri decenije. Time je stvoren duboki jaz između Turaka i Kurda. U 2016. zatvorile su se prokurdske medijske kuće, više od 11.000 učitelja je otpušteno ili suspendovano zbog navodnih veza s PKK-om, a najmanje 24 turska vladina zvaničnika zamenila su kurdske gradonačelnike u raznim gradovima Turske.

Turska je dugo nezadovoljna snažnom kurdskom prisutnošću na severoistoku Sirije u blizini turske granice. Vojska zemlje već se preselila u delove područja koja su ranije držale Sirijske demokratske snage (SDF) koje su predvodili Kurdi i SAD, ali sada je u toku njihov dugogodišnji plan za stvaranje tampon zone na severu Sirije.

Dva cilja

Dva su cilja: 1. oterati Kurde od njihove granice i 2. iskoristiti ovo područje za doseljavanje oko 2 miliona sirijskih izbeglica. Zašto ih Turska napada baš sada? Još u januaru je predsednik Tramp rekao da će Sjedinjene Države početi da povlače trupe iz Sirije i "polako" ih poslati kućama.

Turska je dugo nezadovoljna snažnom kurdskom prisutnošću na severoistoku Sirije u blizini turske granice, Foto: Tanjug/AP

Sirijski Kurdi već tad su strahovali da bi američko povlačenje Turska mogla da iskoristi kao priliku za napad. Nakon Trampove iznenadne najave povlačenja, u nedelju uveče, ti su se strahovi ostvarili. "Turska će uskoro krenuti u napad sa svojim dugo planiranim operacijama na severu Sirije. Oružane snage Sjedinjenih Država neće podržati niti biti uključene u operaciju, a nakon poraza teritorijalnog kalifata ISIS-a, više neće biti u neposrednom području", objavili su iz Bele kuće.

Na milost i nemilost Turcima

Od prošlog meseca, Sjedinjene Države rekle su da oko 1.000 američkih vojnika deluje na severoistoku Sirije. Ovaj potez ostavlja sirijske Kurde na milost i nemilost operacije koja ima za cilj njihovo uklanjanje i odlazak s turske granice.

"#OperationPeaceSpring će neutralizovati terorističke pretnje protiv Turske i dovesti do uspostave sigurne zone, olakšavajući povratak sirijskih izbeglica njihovim kućama. Očuvaćemo teritorijalni integritet Sirije i osloboditi lokalne zajednice od terorista - oglasio se Erdogan u sredu preko Tvitera.

Hoće li napad na Kurde obnoviti ISIL i "kalifat"? SDF, koalicija kurdskih i arapskih vojnika potpomognuta američkim, britanskim i francuskim specijalnim snagama, porazila je ISIS i oslobodila istočnu Siriju u martu. SDF je saopštio da je izgubio 11.000 vođa i boraca dok se borio protiv ISIS-a. Dok ISIS praktično nema više teritorije, Sjedinjene Države upozoravaju da se u Iraku i Siriji još uvek krije deeteine hiljada ISIS-ovih boraca.

Sirijske demokratske snage (SDF), koju čine Kurdi, drže hiljade zarobljenih boraca ISIL-a koje su slomili tokom bitaka protiv ove terorističke grupe. Svi ti borci trebalo bi da budu predati Turskoj. Dok se mnogi sirijski Kurdi pripremaju za borbu, a civili odlaze u suprotnom smeru, hiljade zarobljenih ISIL-ovaca i logori u kojima su ISIL-ove žene i deca, ostaće bez nadzora, što predstavlja ozbiljan rizik da bi ISIL mogao ponovo da se formira.

VIDEO: Počeo napad: Turske trupe prešle granicu Sirije

(Telegraf.rs / Izvor: express.hr)