Rafaelov „Bindo Altoviti“ kao bankar u jagnjećoj koži: Kratka priča iza velikog umetničkog dela
Bindo Altoviti je bio papski bankar, izdanak jedne od najmoćnijih firentinskih porodica, i veliki pokrovitelj umetnosti. Dovoljno je reći, da je spasio Mikelanđela prilikom njegovog bekstva iz Firence. Večnim ga je, ovom slikom, učinio Rafaelo Santi da Urbino
Bindo Altoviti (1491—1557) se rodio u firentinskoj patricijskoj kući koja je imala krvne veze sa Medičijima i bila u savezu sa kućom Dela Rovere, jednom od najmoćnijih u Italiji tog doba. Papa Julije II, kao izdanak te familije, uzeo je Binda pod svoje i obrazovao ga na papskom dvoru te mu omogućio da upozna brojne evropske silnike ali i umetnike poput Vazarija, Bramantea, Čelinija, Rafaela i Mikelanđela.
Bez obzira što je Bindo oženio bratanicu Pjera Soderinija, predvodnika antimedičijevskog tabora, a Altoviti kao porodica bili protiv njihovog povratka u grad iz kog su proterani, Bindov posao je cvetao čak i pod kasnijim papama koji su dolazili iz same kuće Mediči, poput Lava X (sina Lorenca Medičija) te Klimenta VII. A Bindov posao je bila shema po kojoj je pozajmljivao novac Svetoj stolici, a zauzvrat dobijao pravo na skupljanje papskih prihoda (ovo posebno nakon Pljačke Rima 1527, koja se odigrala tokom Rata Konjačke lige, u okviru Italijanskih ratova koji su se vodili između 1494. i 1559. godine; tada je veoma malom broju italijanskih banaka ostao kapital neophodan za sprečavanje ekonomskog kolapsa).
U vatikanskim dokumentima vidi se jasan put uspona Binda ka jednom od najmoćnijih papskih bankara, što ne čudi ako se ima u vidu da mu je otac Antonio bio papski gospodar kovnica. Majka Dijanora je bila sestričina pape Inoćentija VIII, a sam Bindo direktni predak pape Klimenta XII, pošto sa uticajem i položajem dolazi novac koji stvara novac koji stvara uticaj i položaj. Kroz generacije.
Međutim, nećemo ovde izlagati opširni životopis Binda Altovitija; zanima nas samo njegovo pokroviteljstvo umetnosti. Već rekosmo da je u ranoj mladosti upoznao brojne velike umetnike, zahvaljujući čemu je razvio izvrstan ukus. Zbog velikog bogatstva, velikim novcima plaćao je slikare i vajare da stvaraju svoja remek-dela. Za njega samog, to se podrazumeva.
Mikelanđela je spasio prilikom bekstva slavnog umetnika iz Firence u Rim, i ovaj je strašno cenio i poštovao Binda, podarivši mu brojne svoje radove i čak ga ubedivši da ne gradi novu porodičnu kapelu pri crkvi Svetih Apostola u Firenci, već da obnovi postojeću, za koju je Vazari naslikao „Alegoriju Bezgrešnog začeća“.
Vazari je tokom boravka u Rimu živeo u Palaco Altoviti, gde je naslikao fresku „Trijumf Cerere“ (palata je srušena da bi se napravio nasip na obali Tibra, ali su sve freske sačuvane i danas izložene u Nacionalnom muzeju Palaco Venecije). Vazari je takođe Bindu freskama oslikao zid goleme lođe u njegovoj seoskoj vili, lođe dekorisane statuama otkrivenim u antičkoj Vili Adrijani imperatora Hadrijana.
Večnim je Binda Altovitija ipak učinio Rafaelo slikom „Portret Binda Altovitija“ iz 1515. godine, koja se danas čuva u vašingtonskoj Nacionalnoj galeriji umetnosti. Nastala je kada je Bindo imao 24 godine. Njegov stav je graciozan, bezmalo ženstven i zavodljiv, istovremeno nevin i bezobrazan. Postoji pritom snažan kontrast između svetlosti i senki, što je sve bilo neuobičajeno za Rafaela, posebno kada je radio portrete muškaraca. Istoričari umetnosti to povezuju s eksperimentisanjem različitim stilovima i oblicima, što je faza kroz koju je prolazio tokom svog poznog rimskog perioda; ukazuje se i na vidljivi uticaj Leonarda kojeg je Rafaelo izučavao tih godina.
Potomci Binda Altovitija bili su u posedu ove slike sve do 1808. kada je prodata budućem bavarskom kralju Ludvigu I. Potom je sve do 1936. bila u Staroj pinakoteci, velikom minhenskom muzeju koji je utemeljio pomenuti vladar. Posle žustre rasprave o njenom autorstvu, neznano kako ali prošvercovana je van Trećeg rajha i došla je u posed trenutnog vlasnika.
(P. L.)