Ko su bile đakonise i da li će opet žene biti u službi Crkve?

Žene su još u apostolske vreme imale značajnu ulogu u službi crkve. Propovedale su, imale svoje mesto na liturgiji, brinule se o starima i bolesnima. Njihova služba je ukinuta posle kraha vizantijskog carstva, a postoji mogućnost da će ponovo biti vraćene u službu

Đakonise su u hrišćanskoj crkvi postojale još od apostolskog vremena. Fiva u Kenhreji je bila prva koju je Sveti Pavle nazvao đakonisom. Pre velikog raskola, kada se hrišćanstvo podelilo na rimokatoličku i pravoslavnu crkvu, đakonise su imale značajnu ulogu.

Preporučujemo

Naziv ''đakonisa'' umesto ''đakon'', pojavljuje se prvi put u kanonu 19. Nikejskog sabora, 325 godine, koji takođe pominje hirotoniju đakonisa koja se vršila polaganjem ruku na njih.

Tokom vekova pod vizantijskom vladavinom, službu đakonisa pominju mnogi crkveni  istoričari. Đakonise se pominju u hagiološkim tekstovima, na vaseljenskim i pomesnim saborima, u vizantijskom zakonodavstvu (posebno u Justinijanovom), na hrišćanskim nadgrobnim spomenicima, u liturgijskim i obrednim knjigama itd.

Svi ovi izvori potvrđuju da je služba đakonisa bila živa u hrišćanskoj crkvi sve do kraja vizantijske ere. Car Konstantin Porfirogenit (10. vek) kaže da je Crkva Svete Sofije u Carigradu u njegovo vreme još uvek imala đakonise.

Služba đakonisa je bila veoma cenjena u Grčkoj pravoslavnoj crkvi. Veliki broj obrazovanih žena (udovica, devojaka i udatih žena) želelo je da postanu đakonise, kako bi mogle da svoje živote posvete službi Bogu i đakonstvu u Crkvi.

U Grčkoj pravoslavnoj crkvi proslavljaju se đakonise povezane sa Sv. Jovanom Zlatoustim: Olimpija, Silvina, Prokla, Amprukla, Savinijana, Jelisantija, Martirija i Paladija.

Podjednako su čuvene đakonise Makrina (sestra Sv. Vasilija Velikog), njena prijateljica Lampadija; ćerke Terentija Samosatskog (povezane sa Sv. Vasilijem); Kelerina i Kasijana, koje su bile povezane sa Teodoritom; Agalizisa sa ostrva Melos; Atanasija iz Delfa.

DUŽNOSTI ĐAKONISA

Socijalni rad koji su obavljale grčke pravoslavne đakonise bio je veoma značajan. One su bile na raspolaganju bolesnima, starima, deci i svima onima kojima je bilo potrebno obrazovanje i nega, naročito među članovima svojih pomesnih crkava -  Njihov posao je bio vrlo sličan poslu koji danas obavljaju parohijski radnici u Nemačkoj.

One su mnoge žene iz paganstva prevele u hrišćansku veru. Poučavale su žene koje su se pripremale za krštenje da nauče Simvol vere, kako bi mogle da odgovore na pitanja koja bi im bila postavljena prilikom krštenja.

Đakonise su takođe obavljale redovne dužnosti na bogosluženjima. One su bile zadužene za održavanje reda, pristojnosti i čistoće u prostorijama za žene. Žene su, razdvojene od muškaraca, zauzimale jednu stranu crkve, i to po sledećem rasporedu: napred đakonise (činjenica da je ovo mesto njima dodeljeno potvrđuje sve veći značaj njihove službe), zatim udovice, pa onda udate žene i na kraju neudate žene.

U Grčkoj sada postoji  napor da obnovi i oživi službu đakonisa. Tako je apostolsko đakonstvo Grčke crkve (Apostolic Diakonia of the Church of Greece) u Atini osnovalo Fakultet za đakonise i socijalne radnice

Svrha ovog fakulteta je da osposobi đakonise i socijalne radnice u grčkoj crkvi za neposrednu pomoć sveštenicima u izvršavanju njihovog pastirskog parohijskog rada i da preduzimaju socijalno staranje u saglasnosti sa pravoslavnom crkvom.

Do danas je obučeno 45 đakonisa, ali deluju kao đakonise laici u parohijama atinske arhiepiskopije. Nisu još uvek rukopoložene i ne nose posebne odežde.

(M.Babić)