Posle 40 godina skrivanja "Himleru NDH" se sudilo u Zagrebu: Nije znao za šta i sve je prespavao

Osuđen je na smrtu kaznu, ali je ubrzo umro

Suđenje Andriji Artukoviću (87), koji je nakon više od 40 godina skrivanja od pravde seo na optuženičku klupu osamdesetih godina pratili su mnogi mediji. Na Zapadu gu ga nazivali "Himler NDH", a novinari "Večernjeg lista" prisećaju se kako je suđenje izgledalo.

U proleće 1986. suđenje je trajalo mesec dana ustaškom ministru unutrašnjih poslova Andriji Artukoviću koje su pratili novinari Tatjana Tagirov, Marinko Čulić i Zlarko Herljević.

Preporučujemo

Samo dva dana nakon što je izručen iz SAD i na bolničkom krevetu iznesen iz aviona, otpočelo je suđenje. Sudski proces prati 150 domaćih novinara iz 53 redakcije, te 77 stranih iz 14 zemalja. Iz Sjedinjenih Američkih Država pristigli su predstavnici sedam redakcija i agencija, te su tu reporteri iz SSSR-a, SR Nemačke, Švedske, Velike Britanije, Italije, Španije, Australije, Norveške, Poljske, Čehoslovačke, Turske i Čilea.

Tada se objavljene i tačke optužnice koje terete Andriju Artukovića.

Početkom 1942. godine u blitini Vrginmosta, zbog odmazde, naredio je da se pohvata i ubije civilno stanovništvo okolnih sela, među kojima je najviše žena i dece. Krajem 1941. godine u Zagrebu na Krešimirovu trgu, gde je dovedeno oko 700 građana, među kojima žene i deca. naredio je da se prebace u sabirni logor u Kerestincu, a zatim izdao naredbu da se osobe u poslednjem delu kolone ubiju, nakon čega je 450 ljudi na livadi ubijeno iz mitraljeza.

U maju 1941. u nameri da liši života dr Ješu Vidića i oduzme njegovu imovinu je naredio da se vidić pošalje u logor, da se ubije, oduzme njegova imovina i preda ustaši Stjepanu Vineku.

Početkom 1943. u blizini dvorca kod Sombora, u nameri da na okrutan način ubije zarobljene partizane, izdao je nalog da se više stotina partiznana pobije, što je učinjeno mitraljezima.

Bio je 14. maj 1986. godine kada je Andrija Artuković poslednji put izveden pred sudsko veće. Sud optuženom za kaznena dela iz člana 142. i 144. KZ SFRJ, činjenično i pravno izrekao kaznu smrti.

Silvije Degen, jedan od Artukovićevih branitelja, seća se detalja da je Artuković bio toliko dementan da je bio uveren kako se umesto na suđenju u zagrebu nalazi na suđenju za ustanak u Lici (1932. godine), koji su organizovali pripadnici ustaša, Hrvatska revolucionarna organizacija (UHRO), na čijem čelu je bio Ante Pavelić.

- Ako tome dodamo da je iz Amerike izručen s povredom glave, i to svežom, koja mu je sanirana u toku postupka, s tim je nesporno da je bolovao i da je lečen u američkim bolnicama jer mu je je većim delom bio oštećen mozak, svima je bilo jasno da se sudi bolesnom čoveku, koji je uostalom na suđenju spavao. Iako je Artuković celi proces prespavao, a rasparava je prekidana svakih 30 minuta, Vrhovni sud Hrvatske potvrdio je poznatu već msrtnu presudu. Okružni sud u Zagebu 14. maja 1986. proglasio je Artukovića krivim za dva krivična dela protiv čovečnosti i međunarodnog prava, jednog produženog krivičnog dela ratnog zločina protiv civilnog stanovništva i jednog krivičnog dela ratnog zločina protiv ratnih zarobljenika. On nije znao gde je, na kraju se zahvalio na oslobađajućoj presudi - priča Degen.

Smrtna kazna nikad nije izvršena. Andrija Artuković je umro u januaru 1988. u bolnici Kaznenog doma u Zagrebu, od aneurizme.

(Telegraf.rs/Večernji list)