BALKANSKA FEDERACIJA JE BUDUĆNOST? Zaboravite na EU, čeka nas BF (FOTO)

Od sredine 14. veka, kada je praktično čitav Balkan bio ujedinjen u multikulturalno Srpsko carstvo, pa potom kroz vekove Osmanlijskog jarma, naše poluostrvo (verovatno najlepše u Evropi) bilo je jedinstvena politička celina bez ikakvih unutrašnjih granica.

Preporučujemo

Sve se to menja u 19. veku kada pod uticajem ideja Francuske revolucije nastaje savremeni nacionalizam koji naciju shvata kao etnokulturnu zajednicu od kojih svaka, ali baš svaka, želi da objedini svoj "životni prostor" na koji ima "istorijsko pravo".

Na taj način, umesto ujedinjenog Balkana, jedinog koji bi imao moć da se odupre silnima i izbori za bolji život svih bez obzira na jezik, veru i narodnost, nastaju snovi o Velikoj Bugarskoj, Velikoj Srbiji, Velikoj Grčkoj, Velikoj Albaniji. Već u 19. veku počinju etnička čišćenja i genocidi, koji se prelivaju i u naredni vek (nadajmo se, ne i u ovaj).

SVE VELIKE, BOLESNE DRŽAVNE IDEJE: Albanci, Srbi, Hrvati, Mađari, Rumuni, Bugari i Grci sanjaju o istim teritorijama! (FOTO)

Sanstefanske granice Bugarske. Foto: Wikipedia Commons/Пакко

Samo su intelektualci kosmopolite dizali glas protiv toga, ali avaj. Već je 1865. godine u Beogradu osnovana "Demokratska Orijentalna Federacija", koja je tražila formiranje federacije od Alpa do Kipra, u kojoj bi svi imali jednaka prava i slobode, u kojoj bi vladala socijalna jednakost, koja bi bila internacionalistička po karakteru.

U prvom redu borbe za BF bili su Hristo Botev u Bugarskoj i Svetozar Marković u Srbiji, koji je ukazivao na činjenicu da Srbi i svi ostali žive izmešani jedni sa drugima i da ako srpski narod misli da se širi u nacionalističkom smislu, da će morati da preuzme ulogu osvajača i da prestane da priča o tome kako vodi samo oslobodilačke ratove.

- Balkansko poluostrvo je mozaik od različitih naroda. Najveći brojem su Bugari; zatim dolaze Srbi i Grci skoro podjednako, zatim Turci, Arnauti i Cincari. Koji će od tih naroda pristati da se anektira srpskoj monarhiji? Ne, ne! Srbija ne sme biti žrtvovana interesima nekoliko vlastoljubaca. Srpski narod nema drugog izlaska do revolucije na Balkanskom poluostrvu, koja bi se završila uništenjem sviju država što danas smetaju da se ti narodi sjedine kao slobodni ljudi i ravnopravni radnici - pisao je on.

Foto: Wikipedia/Ras67

Skoro dvadeset godina docnije u Atini se formirala "Orijentalna Federacija" koja je zagovarala demokratiju i umereni nacionalizam. Potom, u Solunu 1893. godine, formira se Unutrašnja makedonska revolucionarna organizacija čiji je prvobitni cilj bilo oslobođenje sa ciljem postajanja integralnim delom Balkanske Federacije.

Godinu dana kasnije u Parizu je osnovana "Liga za Balkansku Konfederaciju", u kojoj su bili grčki, bugarski, srpski, rumunski i jermenski socijalisti. Predsednik Lige, Pavlos Argirijades, podržao je makedonsku autonomiju unutar takve države kao jedino održivo rešenje makedonskog problema zbog kojeg su se sporile Srbija, Bugarska i Grčka.

Početkom prošlog veka skoro sve levičarske stranke Balkana zagovaraju političko ujedinjenje poluostrva, a ideja stiče masovnu podršku svih naroda.

Fotografija ratnika Alekse Zdravkovica sa tainom pred polazak na front. Foto: Tanjug/Aleksandar Ćirić

Januara 1910. godine u Beogradu, na prvom kongresu socijaldemokratskih partija Balkana, delegati iz Srbije, Bugarske, Rumunije, Turske, Crne Gore, Makedonije i naših krajeva u Austrougarskoj, složili su se da su granice nasilno nacrtane i da njihovo brisanje mora dovesti do ostvarenja zajedničkog suživota različitih kultura i nacija, koje su u suštini vrlo bliske, slične i srodne. U svoj toj geografskoj izmešanosti, jedino je federacija, smatrali su, moguće rešenje.

Zato su u Narodnoj skupštini Kraljevine Srbije na leto 1912. godine, pre nego što je počeo Prvi balkanski rat, srpski socijalisti glasali protiv vojnog budžeta. Dragiša Lapčević je tražio federaciju balkanskih država koja bi bila zajednička carinska unija, ukazivao da pocepani privredni prostor sputava dalji razvoj, upozoravao da niko neće biti zadovoljan novim granicama i da svaki rat vodi samo u novi rat, dodajući:

- Deleći Balkan na pojedine male zemlje vi ćete stvoriti izvore za nova trvenja među balkanskim narodima i balkanskim državicama.

Na isti način govorio je Dimitrije Tucović.

Dimitrije Tucović. Foto: Wikipedia/official military photo

- Neprirodne pretpostavke dovode nas u neprirodan položaj. Svaka balkanska državica htela bi sve ono što samo u zajednici može dobiti. I mesto jedne logične težnje da se putem zajednice i ide, balkanska buržoazija stvara ratne situacije i gura u propast narode, zbog svoje strahovite nesposobnosti da se uzdigne na visinu smelih pregnuća koja Istorija iziskuje. Nikada jedna klasa nije bila kratkovidija! Hoće svi pristaništa, svi dovoljno teritorija, svi Solun, svi Vardarsku dolinu, jer je sve to tako važno - a ne vide da to svi mogu imati samo u zajednici - govorio je.

Leta 1915. godine, po izbijanju Prvog svetskog rata, u Bukureštu na drugoj balkanskoj socijaldemokratskoj konferenciji nastaje "Balkanska radnička socijaldemokratska federacija" vođena principima revolucionarnog socijalizma i željom za uspostavom Balkanske Federativne Republike. Georgi Dimitrov, bugarski levičarski prvak, ocenio je ovo kao prvi značajan korak ja ujedinjenju balkanskih naroda.

Nakon Velikog rata a pod uticajem Oktobarske revolucije u Rusiji, počinju da jačaju i komunističke snage na Balkanu, pa tako komunisti pobeđuju na izborima u Beogradu, Zagrebu i mnogim drugim gradovima i postaju treća najmoćnija stranka u novoformiranoj Kraljevini SHS. Kominterna proklamuje BF kao svoj glavni cilj na našem poluostrvu.

Foto: Wikipedia

Sima Marković u časopisu "La fédération balkanique" piše sledeće redove, koji su jednako istiniti i danas:

- Savez balkanskih naroda značio bi ekonomsku i političku emancipaciju Balkana iz ropstva zapadno-evropskog imperijalizma... zapadno-evropski imperijalizam javlja se kao najveći neprijatelj i najveća smetnja sporazumu i ujedinjenju balkanskih naroda.

Međutim, nakon što se Staljin okreće od svetske revolucije ka izgradnji socijalizma u jednoj zemlji, zamire aktivnost na ovom planu.

U Drugom svetskom ratu komunisti i socijalisti širom Balkana zajedno se bore protiv fašizma, a nakon ovog sukoba primičemo se ostvarenju vekovne težnje.

Komunistički projekat Balkanske federacije. Foto: Wikimedia Commons/Lošmi

Rukovodstva Jugoslavije i Bugarske rade na stvaranju Velike Jugoslavije, a tu su i vlasti Albanije i Rumunije, kao i grčki komunisti, koji svi aktivno deluju na totalnom ujedinjenju. Sve, međutim, propada: Staljin se okomljuje na Beograd tokom krize sa Informbiroom, verovatno zbog straha da će Tito staviti Albaniju, Grčku i Bugarsku pod svoju kontrolu u slučaju stvaranja BF.

Iz ove perspektive, to možda i nije bilo tako loše, imajući u vidu krvavi raspad Jugoslavije, ali je to već naknadna pamet.

Danas je ideja o Balkanskoj Federaciji živa samo kod starijih generacija, i često se među njima može čuti da će Balkan biti slobodan samo ako se bude držao zajedno. U epohi u kojoj ceo region postaje deo jedne šire zajednice, panevropske, možda nije loše razmisliti o mogućnosti nekakvog grupisanja u reformisanoj Evropskoj uniji: baš kao što će Balkan biti slobodan ako bude ujedinjen, i Evropa će biti slobodna ako bude ujedinjena.

(Telegraf.rs)