STEĆCI UPISANI NA LISTU SVETSKE BAŠTINE! Nova kulturna dobra Srbije pod zaštitom Uneska (FOTO)

Nekropole u Srbiji koje su upisane u UNESKO-vu listu svetske baštine nalaze se na teritoriji opštine Bajina Bašta i to Mramorje u Perućcu i Mramorje u Rastištu, i na teritoriji opštine Prijepolje – Grčko groblje u selu Hrta

Na 40. zasedanju Komiteta za svetsku baštinu održanom u Istanbulu od 10. do 17. jula Srbija je dobila još jedan spomenik pod zaštitom UNESKA, jer je kulturno dobro "Stećci-medieval tombstones" upisano je na Listu svetske baštine.

Preporučujemo

JOŠ JEDNA POBEDA U UNESKU: Srbija primljena u Izvršni savet!

Reč je o zajedničkoj nominaciji stručnjaka Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Crne Gore i Srbije, koju su predstavnici 21 članice Komiteta za svetsko nasleđe ocenili sa velikim uvažavanjem i pohvalili zbog zajedničke saradnje zemalja, što se doživljava i kao deo procesa pomirenja.

Stećci su srednjovekovna nadgrobna obeležja ukrašena rudimentarnim slikama, podignuti uglavnom u periodu između 13. i 16. veka. Taj kameni isklesani blok jedinstven je duhovni, umetnički i kulturni fenomen, svojstven samo narodima centralnog Balkana. Umetnička i kulturološka, ali i istorijska vrednost stećaka temelji se na formi i likovnom sadržaju reljefnih prikaza, dok su natpisi na stećcima beleženje istorijskih događaja ili nazivi porodica i srednjevekovnih ličnosti, ili pak smislena i duboka poruka živima, koja sa literarnog i jezičkog gledišta ima neprocenjiv značaj.

Na listi se nalazi ukupno 28 srednjovekovnih grobalja sa stećcima, od kojih se 20 nalaze na teritoriju Bosne i Hercegovine, po tri na području Srbije i Crne Gore i dve na teritoriji Hrvatske.

Prema evidenciji državnih zavoda za zaštitu spomenika, na području Balkana nalazi se oko 70 000 stećaka, od čega se na teritoriji Srbije nalazi 4.100 stećaka na 203 lokaliteta.

Nekropole u Srbiji koje su upisane u UNESKO-vu listu svetske baštine nalaze se na teritoriji opštine Bajina Bašta i to Mramorje u Perućcu i Mramorje u Rastištu, i na teritoriji opštine Prijepolje – Grčko groblje u selu Hrta.

- Prvi kriterijum za izbor u Srbiji bili su, pre svega, da su ta kulturna dobra uvedena u centralni registar Republičkog zavoda, koji podrazumeva da su zaštićena po svim osnovama zakona o kulturi pod kojim mi radimo. Drugi kriterijum bio je njihova očuvanost i njihov kvalitet. Mramorje u Perućcu je kulturno dobro koje je još od 70-ih godina prepoznato kao kulturno dobro od visokog značaja u Republici Srbiji, u rangu Studenice, Dečana, Fruškogorskih manastrira i to je zaista bio najsnažiji kriterijum da bude izabrano, osim toga je i dobro sačuvano. Na Mramorju u Perućcu nema motiva, već su tu samo oblici, ali je Grčko groblje u selu Hrta naš jedinstven cvet u Republici Srbiji. Reč je o 18 spomenika koji su ukrašeni i to je najviše ukrašenih stećaka na jednom lokalitetu u Srbiji - kaže mr Maja Đorđević, koordinator ovog projekta u Srbiji, koji je vodio Republički zavod za zaštitu spomenika kulture.

Prema rečima direktorke Zavoda za zaštitu spomenika kulture Mirjane Andrić, značajno je to što je ovo jedan projekat kojim se ostvaruje značajna međuregionalna saradnja.

- Jako je značajno to što je se nekadašnje jedinstvo SFRJ ponovo aktiviralo i što smo i pored brojnih podela i ratova nastavili sa komunukacijom, a naročito što nas je okupilo jedno kulturno dobro. To će se i nastaviti, jer ćemo zajedno održavati to kulturno dobro - rekla je direktorka Mirjana Andrić, ističući da i članovi naše mešovite delegacije nisu očekivali ovakav uspeh.

Veliki problem je, prema njenim rečima, to što nije dovoljno razvijena svest kod ljudi o vrednosti i značaju kulturnih dobara koje u zemlji imamo.

- Malo ljudi, nažalost, zna za ovaj uspeh. Ljudi ne znaju ni čime se bavi Zavod za zaštitu spomenika kulture, ne znaju ni gde se nalazi, a da ne pričamo o tome da li znaju šta je pod zaštitom Zavoda, a šta nije. Treba raditi na svesti građana, prvenstveno na promociji spomenika kulture i na edukaciji, čak početi sa osnovnim i srednjim školama. Deca treba da imaju znanje o tome da žive u zemlji gde su određeni spomenici ne samo srpska baština, već i svetska - kaže Mirjana Andrić.

Proces pripremanja dokumenata za upis na UNESCO listu trajao je šest godina, a počeo je u Sarajevu 2009. godine, potpisivanjem pisma namere o zajedničkoj nominaciji između Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske i Crne Gore.

Upisom na Listu svetske kulturne baštine nekropole sa stećcima će biti sačuvane od daljeg propadanja i uništenja.

(Vesna Posrkača)