Deset zanimljivosti o romanu "Robinzon Kruso": Ima ostvro, a pravi naslov knjige je priča za sebe

Foto: Profimedia/akg-images

Roman Danijela Defoa "Robinzon Kruzo" iz 1719. je legendarna priča koja beleži avanture Robinzona Krusoa, putnika i trgovca. Nakon različitih epizoda, Kruso postaje nesrećni putnik nasukan na udaljenom i pustom ostrvu gde od grupe ljudoždera spasava domorodca, koga je nazvao "Petko". Petko je postao sluga Robinzonu.

Napisan u vreme velike ekspanzije britanske globalne imperije, Robinzon Kruso je indikativan za mentalitet imperijalnog osvajanja, jer je odnos između Krusoa i Petka posebno reprezentativan za stavove Evrope prema domorodačkim stanovnicima njihovih kolonija.

Preporučujemo

Evo i nekih zanimljivosti o romanu "Robinzon Kruso".

1. Čitaoci su prvobitno mislili da je "Robinzon Kruso" istinita priča

Prvobitna popularnost "Robinzona Krusoa" proizišla je iz činjenice da je autor potpisan kao sam Robinzon Kruso, a javnost je verovala da je to istinita priča. Čak i kada je Defo otkriven kao autor, mnogi čitaoci su mislili da je priča prikaz događaja iz stvarnog života.

Jedan kritičar, po imenu Čarls Gibson, nameravao je da razotkrije "memoare" kao laž i smatrao je "Robinzona Krusoa samo kao apsurdnu romansu". Brzo je ukazao na rupe u zapletu koje su potkopavale tačnost Krusoove priče. Jedan takav događaj koji je doveden u pitanje je kada Kruso puni džepove svojih pantalona keksima. Gibson je rekao: "Ne vidim kako bi džepovi mornarskih pantalona mogli da prime bilo kakve biskvite, koji uglavnom nisu veći od kesice za duvan ili slično."

2. Pun naslov Robinsona Krusoa ima 68 reči.

Kada je prvo izdanje romana izašlo 1719. godine, na naslovnoj strani knjige, u orginalu na engleskom jeziku je pisalo - "The Life and Strange Surprizing Adventures of Robinson Crusoe, of York, Mariner: Who Lived Eight and Twenty Years, All Alone in an Un-inhabited Island on the Coast of America, Near the Mouth of the Great River of Oroonoque; Having Been Cast on Shore by Shipwreck, Wherein All the Men Perished but Himself. With an Account how he was at last as Strangely Deliver'd by Pyrates. Written by Himself. Not surprisingly". Naravno, retko ko je koristio originalni naslov.

3. "Robinzon Kruso" je ipak bazirana na čoveku koji je pljačka španske brodove

Iako je javnost na kraju shvatila da je knjiga izmišljena priča, Robinzon Kruzo je zasnovan na priči o Aleksandru Selkirku, redov koji je pljačkao španske brodove za britansku krunu. Očigledno je Selkirk zahtevao da ga njegov kapetan ostavi na velikom ostrvu u blizini Čilea nakon svađe, samo da bi zažalio zbog svog temperamenta kada mu se niko drugi nije pridružio u potencijalnoj pobuni. Statua Selkirka, napravljena po uzoru na književni prikaz Krusoa, označava mesto njegove stare kolibe u njegovom rodnom gradu Donjem Largu u Škotskoj.

4. Čileanska vlada je preimenovala ostrvo po Robinzonu Krusou

Ostrvo za koje se mislilo da je Aleksandar Selkirk bio napušten, prvobitno nazvano ostrvo Mas a Tiera, čileanska vlada je 1966. preimenovala u ostrvo Robinzon Kruso da bi iskoristila turističke mogućnosti koje su posledica popularnosti romana. Jedinstveni pejzaž ostrva čini ga popularnom destinacijom za pecanje, ronjenje i planinarenje.

5. Čuveni irski pisac Džejms Džojs smatrao je Robinzona Krusoa oličenjem britanskog imperijalizma

Na ostrvu, Kruzo uspostavlja sopstvenu vlast i vrši svoju volju nad urođenicima ostrva — on kaže da je "cela Zemlja bila (njegova) samo svojina". Džojs je verovao da je roman najvažnije delo kolonijalističkog mentaliteta Britanske imperije. On je naveo:

"Pravi simbol britanskog osvajanja je Robinzon Kruso, koji, odbačen na pustom ostrvu, sa nožem i lulom u džepu, postaje arhitekta, stolar, brusilac noževa, astronom, pekar, brodski majstor, grnčar , sedlar, zemljoradnik, krojač, kišobran i duhovnik. On je pravi prototip britanskog koloniste, a Petko ... simbol pokorenih rasa."

6. Tokom Drugog svetskog rata, preživeli u Varšavi su dobili ime po liku

"Varšavski Robinzoni Krusoi“ su bili pojedinci koji su se krili u bombardovanom i razrušenom gradu kao poslednje utočište. Mnogi od ovih ljudi bili su Jevreji koji su se plašili da napuste grad, da budu otkriveni i poslani u koncentracione logore. Nakon oslobođenja Varšave od strane Crvene armije 1945. godine, preživeli su dobili ime u štampi zbog njihove otpornosti i sposobnosti da prežive u tako strašnim uslovima.

7. Neki kritičari smatraju "Robinzona Krusoa" prvim engleskim romanom

Istoričari se ne slažu jednoglasno, ali mnogi smatraju "Robinzona Krusoa" prvim tekstom na engleskom jeziku koji je usko sličan modernom romanu. U svojoj knjizi "Uspon romana", uticajni književni kritičar Ijan Vat stao je u odbranu "Robinzona Krusoa":

"Robinzon Kruso je svakako prvi roman u smislu da je to prva izmišljena pripovetka u kojoj su svakodnevne aktivnosti običnog čoveka centar kontinuirane književne pažnje."

8. Ekonomski model je zasnovan na Robinzonu Krusou

Ekonomski model koji je prvi pominjao Karl Marks, koji se obično naziva "Robinzonska ekonomija", pretpostavlja da postoji jedan proizvođač, jedan potrošač i dva proizvedena dobra. Na svom ostrvu Kruso ima dvostruku ulogu, jer mora da proizvodi hranu za sebe dok istovremeno "konzumira" okolinu svog ostrva. Dva dobra u pitanju su njegovo slobodno vreme za sanjarenje i hrana koja mu je potrebna. Trgovina je nemoguća, tako da sva proizvodnja mora da potiče iz postojećih zaliha na ostrvu.

9. Defoov lik Petko je postao idiom na engleskom jeziku

Izraz muškarac Petko ili devojka Petko odnosi se na lojalnog i kompetentnog zaposlenog, slugu ili zamenika. U priči, Petko se pokazuje kao pomoćnik od poverenja, pomažući Krusou kao voljni radnik, sluga i vojnik. Petko je nazvan po danu u nedelji kada ga Kruso spasava.

10. Lik Robinzon Kruso ima puritanski prizvuk

Defo je bio pobožni puritanac, iz iste sekte hrišćanstva kao i hodočasnici koji su se naselili u Masačusetsu. Konzervativna ideologija grupe je uvek bila kontroverzna u Engleskoj, ali Kruso je prikazan kao pobožna osoba koja redovno meditira o biblijskim spisima. Njegovi pokušaji da "civilizuje" Petka su takođe u skladu sa puritanizmom, pošto su puritanski doseljenici pokušavali da preobrate i dominiraju urođenim civilizacijama sa kojima su došli u kontakt u Americi.

(Telegraf.rs/izvor: coursehero.com)