ŠTRBAC I PUPOVAC: Pritisci na Srbe prilikom popisa u Hrvatskoj!

Ukupan broj Srba u Hrvatskoj pao je u poslednjih deset godina za 14.998, ali se istovremeno povećao broj srpskih povratnika u Lici, šibenskoj i zadarskoj okolini, u mestima gde su pre rata činili većinu ili znatnu manjinu, rezultati su popisa stanovništva u Hrvatskoj, koji je objavio Jutarnji list iz Zagreba.

Prema tim podacima, za  deset godina, broj Srba u Hrvatskoj smanjen je za 14.998, i sada ih ima  186.633. To je u procentima  7,43 manje Srba nego 2001. godine, kad su se tek počeli da se sakupljaju  prvi rezultati posleratnog povratka.

Popis je pokazao da Srbi u Hrvatskoj  čine 4,36 odsto stanovništva, a samo u pet županija  ih je više od 10 procenata: u vukovarsko-sremskoj (15,5), ličko-senjskoj (13,65), sisačko-moslavačkoj (12,18), u šibensko-kninskoj (10,3) i karlovačkoj županiji (10,40 odsto). U još pet županija više ih je od pet odsto - u belovarskoj, požeškoj, virovitičkoj, osječkoj i primorsko-goranskoj županiji, dok su u zadarskoj procenjeni  na  4,81 odsto.

Predsednik Savo Štrbac, direktor Dokumentacionog centra “Veritas”, navodi da je pritisaka na Srbe prilikom popisa bilo i sada, ali da je to sve "pesma",  prema onome što se događalo na popisu iz 2001. godine.

- Na popisu koji urađen 2001. godine bilo je teško biti  Srbin. Mogao se izgubiti posao, ili dobiti dobre batine veoma lako. Nakon tog popisa gotovo ništa nije išlo tamošnjim Srbima na ruku. Velika smrtnost, zakonski okviri i veoma slab natalitet uticali su na konstantno opadanje broja Srba. Mene je ovaj rezultat pozitivno iznenadio, jer sam se bojao da će na kraju broj Srba u Hrvatskoj biti između tri i tri i po odsto, što bi konačno predstavljalo ostvarenje sna Franje Tuđmana. On je podsetimo, tvrdio, da kada tek broj Srba bude tri i manje odsto, oni neće moći ugroziti Hrvatsku. Međutim, "rezervoar" Srba koji se nisu izjašnjavali kao Srbi na popisu iz 2001. godine je uticao da se ukupan procenat ipak "popne" na 4,36 odsto - kaže Štrbac.

Sa njim se slaže i Milorad Pupovac, predsednik Srpskog nacionalnog veća,  koji navodi da je bilo ozbiljnih nepravilnosti prilikom prošlogodišnjeg popisa.

- Urađeni popis nije u svemu poštovao pravila Eurostata (kancelarije EU koja se bavi statistikom)  i da je u vreme popisa bilo ozbiljnih nepravilnosti koje su se ogledale u tome da se pripadnicima srpske zajednice sugerisalo koju etničku i versku pripadnost bi trebalo da izjavljuju – kaže Milorad Pupovac.

SNV je saopštii i da  su “trajni otpori povratku izbeglica i ostvarivanju njihovih prava kao i još uvek prisutna netolerancija prema srpskom narodu,  predstavlja ozbiljnu pretnju učešću Srba u hrvatskom stanovništvu i  slobodi  nacionalnog izjašnjavanja”.

Inače, prema zvaničnim podacima, u najvećem delu Hrvatske, u većini županija i gradova smanjivao se broj Srba zahvaljujući starijoj životnoj strukturi i puno većem broju umrlih nego rođenih, kao što se smanjilo i većinsko stanovništvo.

Gledano po delovima Hrvatske, za 12 procenata porastao je broj Srba u Ličko-senjskoj županiji, u šibensko-kninskoj za 12,6 posto a čak za 43 posto u zadarskoj.

Međutim, iako ovi procenti  zvuče bombastično, iza njih se krije tek po koja hiljada povratnika. Tako je na području zadarske županije lani popisano 8.184 Srba, čime je njihov udeo porastao sa 53 odsto 2001. godine kad ih je bilo 5.716 na sadašnjih 4,81 posto u ukupnom stanovništvu zadarske županije.

Slična je situacija u Lici i šibensko-kninskoj županiji: 2001. ta je županija popisala 10.229 građana srpske nacionalnosti (9,6 odsto), a na popisu 2011. godine bilo ih je 11.518, čime im je povećan udeo u županiji na 10,53 odsto.

U Lici je u broj Srba porastao s 6.193 na 6.949, odnosno sa 11,54 na 13,65 odsto a u Istri,  jedino ratom nezahvaćenom  području je povećan broj Srba,  bilo ih je  7206, ili 9 odsto više nego 2001.

Inače, predstavnik UNHCR u Hrvatskoj Terens Pajk kaže da se "u Hrvatsku do sada vratilo oko 133.000 Srba, što je otprilike polovina onih koji su izbegli tokom rata".

On je istakao da su glavne prepreke povratku teškoće u zapošljavanju i obnovi.

Pajk je na konferenciji o revitalizaciji ruralnih zajednica u Područjima od posebnog državnog staranja, održanoj u Zagrebu, rekao da se za povratak izjašnjava "manji broj od oko 57.000 Srba iz Hrvatske koji su još u statusu izbeglice".

Napomenuvši da po regionalnom sporazumu četiri zemlje, koji se sprovodi od 2012. do 2016, treba rešiti slučajeve 8.500 povratničkih porodica u Hrvatsku, Pajk je dodao da stanovanje ne znači i održivi povratak.

(I. M. / Jutarnji list)