Nekada sudar kultura, danas okretnica GSP-a: Na prostoru oko Studentskog trga su se kupali Rimljani, sahranjivali Turci i pazarili Srbi (FOTO)

Studentski trg i Akademski park su mesta koja odišu istorijom. Tu su svi koji su ikada vladali Beogradom, ostavili svoj pečat, Rimljani, a potom i Turci.

Preporučujemo

GRAD HAMEUM NALAZIO SE NA TLU SRBIJE: Ovde su se Rimljani klanjali moćnom Herkulu. Evo šta je tu danas (FOTO)

U vreme Singidunuma, ovde su bile terme - javna kupatila. Turci su kasnije ovde sahranjivali svoje mrtve, pa je na tom mestu bilo najveće groblje u gradu. Odlaskom Turaka, ovo mesto postalo je stecište pijačara i dobilo naziv Veliki pijac.

Na mestu Prirodno-matematičkog fakulteta bila je i zloglasna uprava policije, poznata kao Glavnjača. Prekoputa je kompleks današnjeg univerziteta, sa Kapetan-Mišinim zdanjem, kao i legendarna Kolarčeva zadužbina. Nedaleko odatle bio je Zerek. Ova oblast obuhvatala je deo Ulice kralja Petra, od raskršća sa Uzun-Mirkovom ulicom, pa naniže.

Branislav Nušić pisao je o Zereku: "Najstariji Turci, erlije, imali su tu kuće, sakrivene u duboke bašte. Sem njih, a ispod Dušanove ulice pa sve do Jalije (na obali Dunava), bila je poznata jevrejska mahala. Tek po odlasku Turaka iz Beograda, počeli su Srbi i Cincari (a naročito ovi drugi) da otkupljuju turska imanja i da naseljavaju Zerek.

Foto: Arhivska fotografija

Seljaci u prvom redu

Mnogi hroničari ostavljali su zapise o pijaci, a među njima je bio i novinar Vojin Puljević. On je zapisao kako je, posle rušenja turskog groblja, ispred Kapetan-Mišinog zdanja postavljena pijaca u nekoliko redova. U prvom redu bili su seljaci i prodavali robu koju su donosili u Beograd. Iza seljaka bili su "profesionalni" prodavci. To su bili trgovci koji su kupovali robu jeftinije i donosili je na Veliki pijac, gde su je prodavali po višim cenama. Zvani su piljari, a taj naziv se često koristi i danas.

FARBAJU SE KLUPE, KREČE SE ZIDOVI: Nastavljeno uređivanje Akademskog parka (FOTO)

Iza njih, na centralnom delu pijace, bile su drvene barake u kojima su bile mesare. A iza njih, prema današnjem Prirodno-matematičkom fakultetu, smestile su se zemunske piljarice, a za njima i ribolovci - alasi. Naziv Veliki pijac nosio je i važnost ove gradske tržnice, jer je u Savamali bio i onaj koji je nosio ime Mali.

Terme "privlačile" smeće 

Građevinski radovi na Studentskom trgu slučajno su uveli Beograđane u doba starog Rima. Preciznije, u vreme trećeg i četvrtog veka nove ere, kada su na ovom mestu izgrađene rimske terme, na čije ostatke su naleteli građevinari. Najveći deo ovog antičkog objekat je tada otkriven, dok se ostatak "podvlačio" pod saobraćajnicu i nije detaljno analiziran. "Popularno" opravdanje da nema novca je i tada "potegnuto" pa su terme zatrpane zemljom, koja ih konzervira.

Razlog je bio bizaran: mesto koje su arheolozi precizno obradili i istakli, bilo je vrlo privlačno za bacanje smeća, a budući da su tadašnje gradske vlasti bile "tankog budžeta" za projekat koji bi natkrilio ostatke i zaštitio ih, danas su i dalje gde i veliki deo naše istorije - pod zemljom.

Foto: Arhivska fotografija

Umesto da sada u centru grada imamo vrhunsku turističku atrakciju, jer je svaki turista koji vidi "pečat" Rima svestan koliko grad ima raskošnu istoriju - imamo beleške o zatrpanom nalazištu.

Sa obodne strane današnjeg Studentskog trga, a tadašnjeg Velikog pijaca, bio je hotel "Makedonija". U spratnoj zgradi bio je ugledan ugostiteljski objekat, koji je opisao neprevaziđeni Nušić.

Hotel "Makedonija"

"Na gornjem je spratu bio, kao i sada (u Nušićevo vreme), hotel koji je za svoje vreme važio kao dosta dobar, te je uvek bio posećen. Kafana je bila vrsta pijačnog vašara. Tu je svratilo na kafu sve što je došlo na pijacu da što pazari; tu je svraćao na rakiju seljak koji je lepo prodao ono što je doneo; tu su mali prekupci i trgovčići koji žive od preprodaje, posredovanja, rasprodaje i uopšte od pijace. Danas, kako se pijaca izmestila sa trga ispred Univerziteta, "Makedonija" je izgubila taj značaj."

Višnjička ulica, koja izlazi sa dorćolske strane na Studentski trg nekada je nosila ime Derviška. Ovaj naziv zabeležile su i austrijske vlasti u Beogradu, od 1717. do 1739. godine. Ovde su bile tekije, obredna muslimanska mesta u kojima su se okupljali derviši, a šejh je titula najvišeg među njima. Tu je bila i medresa - islamska škola. Šejh Mustafa je u svoje vreme bio veoma uvažen među njima, pa tako turbe do danas nosi njegovo ime. Bogomolja je nekada bila na obodu turskog groblja.

(Telegraf.rs / Izvor: novosti.rs)