Crkve brvnare u Lazarevcu: Obiđite neme svedoke vremena, čuvare vere i duha koji prkose svakoj nedaći

Foto: Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda

Nisu velike i raskošne palate, hramovi od kojih zastaje dah ili bogati spomenici i fontane jedino što preci ostavljaju pokolenjima, da se sećaju njihovog vremena, junaka, slave i bogatstva. Svetski arhitekti i umetnici nisu oskudevali u materijalu kojim su vajali dela kojima će se dugo diviti naraštaji, ali i turisti, dela koja će otelovljavati neke više, duhovne vrednosti kulture koja ih je stvorila. Ali, kako su to činili narodi koji su strepeli od tuđina, a sa sobom nosili samo duhovno bogatstvo koje su čuvali u srcu?

Dovoljno je da uđete u staru crkvu brvnaru, podignutu u strahu i žurbi, tako da uvek može da se sklopi i skloni u begu pred osvajačima ili nekim drugim zlom. Te daske kao da prkose vremenu, kao da ih ništa ne nagriza, a sa svojom tamom ove crkve kao da putuju kroz vreme. Ratovi i razaranja, oluje, tornada, politički prevrati i kojekakve revolucije nisu ni takle dve takve crkve brvnare u Lazarevcu.

Nije potrebno zastati pred velelepnim zdanjem, pozlaćenim ramom, ni sesti kraj raskošne fontane da bi se osetio duh vere s kojima su podignute. Dovoljno je prekrstiti se i kročiti u crkvu brvnaru u Vreocima ili Brajkovcu i osetiti mir, ambijent koji u svojoj jednostavnosti čuva ne samo veru, tradiciju i kulturu, već i prilike koje na ovim prostorima uvek prati neka neizvesnost i opasnost, ali u kojima uvek postoji mesto koje će postati utočište duha.

Foto: Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda

Ponekad žudimo za dalekim i uzbudljivim putovanjima, a zaboravljamo na blago koje imamo, a koje kriju naša sela, šume i planine. Ako ne pre, a onda između nekih uzbudljivih putovanja, treba da posetimo i ovakva mesta.

Vreoci

Kraj seoske crkve u predgrađu Lazarevca, Vreocima, nalazi se i jedna takva brvnara. Stara je najmanje 201 godinu!

"Crkva brvnara Vavedenja Presvete Bogorodice u Vreocima je, prema dostupnim izvorima, izgrađena u periodu 1811-1822. godine. Pripada razvijenom tipu crkava brvnara srednje veličine. Prostor je podeljen u tri osnovna dela: oltarski deo, naos i otvoreni trem. Intervencijama iz 1840-1845, neznatno je izmenjen njen izgled, a naročito 1907. godine, kada je postojeći dvovodni umesto prvobitne šindre, dobio crep", odgovorili su nam iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.

Foto: Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda

Jednostavne građe, bez duboreznih ukrasa i sa prostim vratima sastavljenim od talpi. To je bilo dovoljno da primi vernike, a njihove duše osvetljavale su tamu ove svetinje. Pred njima ukazuje se stari ikonostas.

"Unutar crkve sačuvani su niža drvena oltarska pregrada sa ikonama zografskog stila iz 1835. i kameni amvon sa uklesanim ornamentima i zapisom o priložniku uz dva kamena svećnjaka. Ikone na ikonostasu, osim Carskih dveri, mogu se po analogiji pripisati slikaru Konstantinu Zografu, a kao jedan od mogućih autora pominje se i zograf Jeremija Popović", kazali su nam u Zavodu.

Pored crkve, a u blizini vrata na severnoj strani je nadgrobnik iz 1823. godine.

Brajkovac

Selo koje se nalazi malo dalje od Lazarevca, južnije, na pobrđima prema Ljigu i Belanovici, gde priroda postaje sve lepša, a grad sve dalji, krije još jednu bakovitu crkvu brvnaru.

Crkva Svetog Georgija, smeštena je u lepom, mirnom vrtu.

Foto: Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda

"Prema narodnom predanju preneta je iz okoline Belanovice u Brajkovac, početkom 19. veka. Obnavljana je nekoliko puta tokom 19. veka, od 1820. u vreme prve vladavine kneza Miloša Obrenovića, zatim 1847-1848. godine i početkom 20. veka. Pripada razvijenom tipu crkava brvnara. Pravougaone je osnove sa sedmostranom oltarskom apsidom. Pravougaoni otvoreni trem sa niskom ogradom je naknatno pridodat. Nad pripratom unutar crkve nalazi se manja galerija. Građena je od hrastovih brvana postavljenih na niski kameni temelj. Visoki krov nekada pokrivenim šindrom, sada je pod biber-crepom. Na severnoj strani se nalazi još jedan manji ulaz u crkvu", opisuju u Zavodu za zaštitu spomenika kulture Beograda.

Foto: Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda

"Na jednostavnoj oltarskoj pregradi očuvane su carske dveri i pojedine ikone, rad nepoznatog zografa, dok je nekoliko ikona, koje su mu najverovatnije pripadale, sačuvano na zapadnom zidu crkve. Severozapadno od crkve nalazi se drvena zvonara".

Crkva brvnara Svetog Georgija u Brajkovcu nalazi se u postupku utvrđivanja za kulturno dobro, baš kao i crkva u Vreocima.

Tekst smo objavili u okviru Projekta proizvodnje medijskih sadržaja u oblasti javnog informisanja na području Gradske opštine Lazarevac, u kome ova opština učestvuje i sufinansira ga. Stavovi izneti u ovom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove Gradske opštine Lazarevac.

(Telegraf.rs)