Beogradska katedrala: Ambiciozni planovi rimokatoličke zajednice između dva svetska rata

Da je sve išlo glatko i po zamisli beogradskih katolika, danas bismo, možda, pokraj ili umesto Crkve Svetog Marka imali i veliku katoličku katedralu. U međuratnom periodu u Beograd je pristiglo mnogo rimokatolika i oni su bili u prilici da obogate svoj verski život, sagrađeno je više hramova, ali monumentalna katedrala, koja je bila planirana, nikada nije realizovana.

Ideja o katedrali nastala je 1920. godine. Tada je Beograd imao samo jednu katoličku kapelu, Svetog Ladislava u Krunskoj ulici, koja je ranije bila u sklopu Austrijskog konzulata. Osamdesetak uglednih beogradskih katolika, starosedelaca prestonice, okupilo se u toj crkvi i formiralo "Društvo za građenje katoličke katedrale".

Preporučujemo

Projekat beogradske katoličke katedrale iz 1931. godine, rad dortmundskog arhitekte Jozefa Venclera, nacrt fasade iz Ulice Visokog Stevana. Foto: Vladana Putnik, „Katedrala beogradske nadbiskupije: Od inicijative do nerealizovanog projekta“/Istorijski arhiv Beograda, fond „Opština grada Beograda“, TD, f XXI-7-1932

Njihova ideja imala je odjeka širom Evrope, pa i do Vatikana. Pamti se da je i kralj Aleksandar I Karađorđević dao prilog građenju velike katoličke crkve koja bi bila simbol Beograda.

Međutim, kako nije pronađen adekvatan plac, a novca nije bilo dovoljno, zajednica se odlučila za skromno rešenje - nadogradnju kapele Svetog Ladislava. Tako je nastala današnja crkva Krist Kralj koja je dugo bila glavna, katedralna crkva, a tek krajem osamdesetih funkciju katedrale preuzima Crkva Blažene Djevice Marije na Neimaru.

Projekat beogradske katoličke katedrale iz 1931. godine, rad dortmundskog arhitekte Jozefa Venclera, osnova prizemlja. Foto: Vladana Putnik, „Katedrala beogradske nadbiskupije: Od inicijative do nerealizovanog projekta“/Istorijski arhiv Beograda, fond „Opština grada Beograda“, TD, f XXI-7-1932

Dakle, velika, lepo zamišljena beogradska katedrala Svetog Jovana Kapistrana (koji je, inače, 1456. predvodio hrišćansku vojsku protiv Osmanlija), nikada nije podignuta, ali je zato predstavljena na papiru.

Ozbiljan projekat hrama sa 3.390 mesta za sedenje i 910 za stajanje po konkursu iz 1930. uradio je Jozef Vencler, arhitekta iz Dortmunda.

Prvobitna lokacija koju je opština ponudila bila je u blizini Ulice Miloša Velikog, na delu nekadašnje žitne pijace, ali katolici su to s razlogom odbili - za monumentalnu crkvu tu nije bilo mesta.

Potom je dogovoreno da se crkva gradi na Tašmajdanu, što je podržao i gradonačelnik Milan Nešić, da bi se potom iznenada plan promenio i katolicima se ustupa plac na Dorćolu. Iako su time bili razočarani, beogradski nadbiskup Rafael Rodić ipak pristaje da se tamo gradi katedrala, ali više nije bilo novca. On je novac poslao u Zagreb, na pozajmicu studentskom domu (Konviktu), i to je dovelo do velikih finansijskih poteškoća zbog kojih je nadbiskup morao da se povuče, a plan o katedrali ostao je samo san.

(Telegraf.rs)