Sjaj Moskve skriven u Beogradu: Snažna simbolika Iverske kapele na Novom groblju, Ruse je sećala na otadžbinu

Od Moskve do Vladivostoka ima skoro 9 hiljada kilometara! Onaj ko ima priliku da obiđe rusku prestonicu i stane na obeležje nultog kilometra ispred Voskresenske kapije i Iverske kapele može samo da zamisli prostranstvo ove velike zemlje.

Od tog "nultog kamena" do Beograda treba prevaliti 2.200 kilometara. To je put kojim su krenuli mnogi Rusi, izbeglice u sukobu sa sovjetima, kako bi spasli živu glavu i dostojanstvo. Moskvu i Iversku kapelu poneli su u srcu, a onda su u Beogradu čuli tužnu vest – komunisti su 1928. godine srušili ovu crkvicu.

Preporučujemo

To je mala, ali upadljiva zelena kapelica naspram moćne kapije Crvenog trga, koja je danas u ruskoj prestonici, srećom, obnovljena.

Ruska nekropola, Foto: Mateja Beljan

Dok nije ponovo osvanula u Moskvi, njena kopija živela je u Beogradu kao sastavni deo ruskog groblja u okviru Novog groblja, svedočanstvo ruske kulture i spomenik koji ih je podsećao na daleku otadžbinu.

Rusi se nisu odrekli svoje kulture i crkve, ali su Beogradu podarili sve što su imali – ništa od toga nije bilo materijalno. Podarili su nam znanje, nauku, ostavili nemerljiv trag u arhitekturi. Tako su nam podarili i kopiju Iverske kapele, koja je podignuta nakon što je moskovska već bila srušena – da sećanje živi.

Ruska nekropola značajna je celina Novog groblja i svedočanstvo burne istorije. Procvat ruske kulture naglo je prekinula promena režima u Jugoslaviji, ali grobove predaka i domete umetnosti niko nije mogao da zbriše. Jugoslovenski komunisti, za razliku od sovjetskih, nisu srušili Iversku kapelu.

Beogradska Iverska kapela podignuta je 1931. po projektu Valerija Vladimiroviča Staševskog. Duh Moskve je na jedan tih i miran, nenametljiv način uveden tako u Beograd, a svako ko danas prolazi Novim grobljem može da zastane kraj ove jedinstvene i vredne verske građevine. Od 2017. godine Iverskoj kapeli u Beogradu vraćen je stari sjaj, pa je jednako lepa kao i ona u Moskvi.

U nedavno saniranoj kripti Iverske kapele sahranjeni su Mitropolit Antonije (Hrapovički), čuveni teolog i osnivač Ruske zagranice u Srbiji, kao i arhimandrit Teodosije (Meljnik), iguman manastira Visoki Dečani (1940–1957), za koga se smatra da je ovaj manastir sačuvao tokom Drugog svetskog rata.

Mozaik Iverske bogorodice koja se nalazi na objektu zvonare u okviru kompleksa Ruskog nekropolja, urađena pre nekoliko godina, Foto: JKP Pogrebne usluge

Pokraj Iverske kapele nalaze se i Spomenik ruske slave, prvi takve vrste u svetu posvećen ruskim palim borcima u Prvom svetskom ratu i imperatoru Nikolaju II Aleksandroviču Romanovu. Ispod spomenika nalazi se i kosturnica boraca.

Osim ova dva vredna spomenika kulture, postoje i brojni nadgrobni spomenici pripadnicima ruske emigracije koji su preminuli tokom izgnanstva u Beogradu. Većina njih nema potomaka u našem gradu, ali se o ovoj kulturno-istorijskoj celini brine JKP "Pogrebne usluge".

(Telegraf.rs)