UPOZNAJTE BEOGRAD: Gde je zatreperila prva sijalica u varoši? (FOTO)

Jedna o svojevrsnih revolucija, ne u društveno-političkom već u tehnološkom smislu, u Srbiju je došla u vreme kada je zemlja bila dovoljno napredna da "hoda" u korak sa Evropom. Reč je o sijalici, a prva je uključena, gde drugo nego, u kafani.

Tridesete godine 19. veka u Srbiju stiže važna vest - zemlja postaje vazalna kneževina, sa mogućnostima da sama organizuje svoju privredu, državni aparat, prosvetnu službu, trgovinu i železnicu, a dobila je i slobodu veroispovesti, pa se u Beogradu za metropolita mogao izabrati Srbin umesto dosadašnjih Grka.

Vlasti beogradske varoši povodom čitanja Hatišerifa pripremaju svečanost, a varoš će, po prvi put, biti osvetljena fenjerima. U Beogradu su postavljena dva fenjera - jedan na Terazijama, a drugi na opštinskoj kući.

Tek što su se varošani Beograda i drugih gradova navikli na fenjere, počinje da stiže glas iz dalekog sveta o struji i električnim sijalicama. Međutim, uvođenje struje u narodu srpskome ne ide baš glatko, pa je i do Beograda stigla opaska jednog odbornika opštine subotičke:

- Ne treba nam to osvetljenje, jer pošten čovek ide spavat rano, a bitanga neka lomi glavu.

Bitange ili ne, neki preduzimljivi ljudi uskoro dovode električno osvetljenje u Beograd. Najpre - a već je 1881. godina - Petar Jovanović, što drži kafanu "Hamburg" (danas: ugao ulica Kneza Miloša i Masarikove), kupuje "lokomobil" sa generatorom, koji postavlja u dvorište Narodne skupštine, koja se nalazi preko puta. Sprovodnik, koji struju vodi do svetiljki u njegovom lokalu - prvih električnih sijalica u varoši - išao je preko ulice.

Svega dve godine kasnije na Dorćolu počinje da radi prva električna centrala koja snabdeva tramvaj i javno osvetljenje sa 600 "parnih konjskih snaga" (447,6 kW).

- Da elektrika, pored leba i vode, postane svakodnevna potreba i to, kako za varošanina, tako i za najsiromašnijeg seljaka našeg - govori predsednik Nadzorne komisije za osvetljenje Beograda, profesor Đorde Stanojević.

Odluka o elektrifikaciji  javnog svetla grada Beograda. usvaja se 1890. godine.

Prva električna sijalica za javno osvetljenje u Beogradu počinje da sija 23. septembra (6. oktobra) 1893. godine, na uglu Kolarčeve i Makedonske.

Kafana u kojoj je zasvetlela prva beogradska sijalica više ne postoji, a na njenom mestu danas se nalazi zgrada Elektrodistribucije Beograd.

(M. S. / Izvori: RTS, elektroenergetika.info)