Otkriveno gde se u Jadranu nalaze odbačeno oružje i municija: Bacali i tokom NATO bombardovanja Srbije?

Printscreen: European Marine Observation and Data Network (EMODnet)

Iako o tome nema preciznih evidencija sa javno dostupnim podacima ili kartama, u Jadranskom moru postoje područja na koja je u novijoj istoriji odbačeno neiskorišćeno oružje i municija, a prema podacima Evropske mreže za posmatranje i podatke o moru (EMODnet), u pitanju je više od 35 lokacija na Jadranu.

Kako navodi Jutarnji, ukupna površina o kojoj je reč, u hrvatskom delu Jadrana veća je od 386.000 hektara, a u to je uključen i epikontinentalni pojas.

Preporučujemo

Taj podatak iznesen je u studiji koja je predstavljena ove sedmice u Zagrebu pod nazivom "Akcijski plan za obnovljive izvore energije na moru u Hrvatskoj", jer ta područja treba isključiti iz razmatranja potencijalnih zona za gradnju vetroelektrana na moru, o čemu je govorio stručnjak Oikona - Instituta za primenjenu ekologiju Zoran Poljanec.

EMODnet čini mreža organizacija koje su podržane u sklopu evropske integrisane pomorske politike, a zajednički rade na posmatranju mora, procesuiranju podataka prema međunarodnim standardima, koje potom objavljuju i dostupni su bez naknade online.

Baza podataka o odbačenoj municiji stvorena je 2018. godine iz nekoliko izvora, a obnavlja se jednom godišnje. Sadrži podatke o tačkama ili poligonima na kojima je municija na dnu evropskih mora, a tamo gde postoje informacije o tome, navodi se i vrsta municije, opis i udaljenost od obale.

Na karti na EMODnetu područja s odbačenom municijom u Jadranskom moru označena su samo kao sivi trouglovi, četvoroulgovi ili krugovi, ali nema podataka o tome koja je vrsta municije odbačena, nego samo na koliko se metara od obale te zone nalaze.

Na italijanskoj strani Jadrana su četiri lokacije označene žutom bojom s nacrtanom bombom, što označava, prema informaciji objavljenoj uz te lokacije, da je reč o odbačenoj hemijskoj municiji, a tako označenih lokacija nema na hrvatskoj ni crnogorskoj strani Jadrana.

U studiji koju je objavilo udruženje Obnovljivi izvori energije Hrvatska, piše da je neiskorišćeno oružje i municija u Jadransko more odbacivano od Prvog svetskog rata do ratova devedesetih na području Jugoslavije, ali navodno i tokom NATO-ovih operacija u Srbiji, a objavljena je i karta, navodi Jutarnji.

"Potencijalni uticaj takvog odbačenog oružja i municije na OIE (obnovljive izvore energije, op. ur.) na moru može biti razoran. Kako bi se izbegle bilo kakve nesreće tokom faze gradnje, nosioci projekata trebalo bi rano da stupe u kontakt s Ministarstvom odbrane kako bi sigurno otkrili i izbegli rizična područja", preporučili su stručnjaci studije. Trenutno, međutim, nema direktne opasnosti.

U Hrvatskoj, naime, još ne postoje planovi pa stoga ni projekti za gradnju vetroelektrana na moru, ali je u spomenutoj studiji identificikovano da bi u severnom delu Jadrana, kraj istarske obale, moglo biti za to pogodno pet zona gde su dubine mora do 60 metara, a reč je o približno 1.260 kvadratnih kilometara.

Delovi oružja zapinjali i u ribarsim mrežama

Odbačena konvencionalna i hemijska municija (bojni otrovi) i oružje na dnu mora bili su nekoliko puta tema tekstova u hrvatskim medijima, a to je i problem o kojem se češće govori na evropskom nivou otkad je počela gradnja vetroelektrana na severu Evrope.

U prošlogodišnjem tekstu o Baltičkom moru, objavljenom u sklopu regionalnog programa sufinansiranog novcem EU, kaže se, na primer, da je ono odlagalište hiljada tona hemijske i konvencionalne municije iz Drugog svetskog rata, a povremeno se delovi nađu i u ribarskim mrežama.

(Telegraf.rs)