Hrvatska može očekivati i tornada: Klimatolog objašnjava šta se juče desilo i šta sledi u budućnosti

Foto: Shutterstock/Ilustracija

Iako su meteorolozi upozoravali na promenu vremena, silina jučerašnjeg nezapamćenog nevremena šokirala je Zagreb i istočni dio Hrvatske. Četvoro ljudi je umrlo, više od 2.000 je povređeno, a materijalna šteta se još sabira. Ali, sudeći prema rečima klimatologa, ovakvi slučajevi u Hrvatskoj mogli bi biti sve učestaliji, a mogu se očekviati i tornada piše index.hr.

Udari vetra bili su i do 180 km/h.

Preporučujemo

Grmljavinska nevremena praćena snažnim vetrom i gradom nisu neobična pojava tokom letnih mjeseci u Hrvatskoj. Ali, jučerašnje nevreme iza sebe je ostavilo i tri poginule osobe koje su život izgubile nakon što se od siline vetra na njih srušilo drveće. Život je izgubio i vatrogasac iz Slavonije prilikom saniranja štete nakon oluje.

Oluja je u Hrvatsku iz Slovenije doputovala velikom brzinom krećući se oko 70 km/h. Zagrebačko područje tako je pogođeno vetrovima brzine 90-115 km/h, dok je na istoku Hrvatske vetar dodatno ojačao, pa je tako u Slavonskom Brodu dosegao udare jače od 120 km/h, a u Županji čak 180 km/h.

Hrvatska nije navikla na ovakvo ekstremno vreme koje odnosi ljudske živote pa se sve više postavlja pitanje stoje li iza ovakvih naleta oluja klimatske promene. O nastanku ove oluje i klimatskim promenama na koje klimatolozi posebno upozoravaju poslednjih nekoliko godina pričao je Branko Grisogono, klimatolog, geofizičar i profesor na zagrebačkom Prirodoslovno-matematičkom fakultetu. On kaže da je jučerašnje nevreme vrlo verovatno posledica upravo klimatskih promena.

"Može se reći da je verovatno posledica klimatskih promena, ali za sigurnost takve tvrdnje nužno je provesti dodatna istraživanja. U principu, niti jedan pojedini događaj ne može se a priori pridružiti recentnim klimatskim promenama. S druge strane, postoje statističke i modelarne metode da to dokažu ili opovrgnu, ali za to je potreban dodatan rad i trud", kaže on.

Slično nevreme se desilo i 2008.

Kako dodaje, jučerašnje nevreme je presedan za Slavoniju i centralnu Hrvatsku, ali je donekle slično nevreme zadesilo Zagorje i šire područje Krapine 2008. godine kada se pojavio takozvani superćelijski kumulonimbus koji je porušio drveće, pokidao krovove i uništio većinu useva gradom veličine lešnjaka do manjih oraha.

"Jučer je bilo nevreme nalik tome, s tim da se juče dogodio koktel konvektivnih oluja koje je teško staviti u jednu fioku jer je sistem prelazio iz jednog režima ponašanja u drugi. U početku je to bio mezoskalni konvektivni sistem koji je u svojoj najjačoj fazi u svom južnom delu pokazao i značajne osobine superćelijskog kumulonimbusa."

"To je jedina konvektivna oluja koja proizvodi vlastitu rotaciju i na visini ima dovoljno jak vetar da razdvoji silazne i uzlazne struje tako da se one ne mešaju. To je donekle slično srcu i strujanju krvi u aortama, venama, komorama i pretkomorama tako da nema mešanja krvi, što takvom stvorenju omogućava da du#e opstane", slikovito je pojasnio Grisogono.

Bit će sve više ekstremnih događaja

Velik broj ljudi jučer je snimio pijavice, a Grisogono kaže da one poslednjih godina i jesu i nisu postale češće.

"U sve toplijoj klimi ima sve više potencijalne toplotne energije koja se onda nužno pretvara u kinetičku odnosno vetar, turbulenciju i tako dalje jer svaki sistem želi da pređe u minimum potencijalne energije, odnosno isprazni se, a to je sve češća i žešća klimatska pojava u energetski jačem klimatskom sistemu."

"S druge strane, ljudi danas imaju kamere, telefone i bolju meteorološku opremu nego što su imali pre 50 godina pa zato i zbog tehnologije raste verovatnost o učestalijim svedočenjima pijavica", objašnjava on.

Na pitanje šta sve dolazi s energetski jačim klimatskim sistemom, Grisogono pojašnjava da nas u bliskoj budućnosti očekuju sve češće izmene ekstremnih događaja te da će, zbog učestalih oscilacija, značaj prosečnih temperatura biti sve manji.

"Antropogeno delovanje na klimu je više nego očigledno. Čovek je odgovoran za sve viši energetski nivo klimatskog sistema koji uključuje okeane, tlo i atmosferu i što je više energije u sistemu, češće su izmene ekstremnih događaja, dok uobičajeni proseci sve manje znače. Takav sistem također donosi smanjenje biološke raznolikosti, nove bolesti, jače vazdušno, morsko i ostalo onečišćenje", objašnjava Grisogono.

"Hrvatska može očekivati i tornada"

Grisogono objašnjava kako statistika superćelijskog kumulonimbusa kaže da takvi sistemi kao posledicu imaju nekoliko ljudskih žrtava.

"Superćelijski kumulonimbusi su ujedno i glavni, odnosno vodeći generatori tornada i pijavica. U Hrvatskoj možemo očekivati tornado. Češka, Španija i brojne druge evropske države su ih imale i to nekih 20 odsto slabije nego u SAD-u."

"To su ekstremni događaji, a krajnji ekstremi nikako nisu normalna pojava. U Hrvatskoj možemo očekivati tornado, ne ove nedelje ili meseca, ali statistički gledano počeće se pojavljivati u kasno proleće, leto ili ranu jesen", kaže on.

(Telegraf.rs)