Prošetala sam centrom pet srpskih gradova: Kragujevac, Kraljevo, Čačak, Kruševac i Bor... U čemu su isti i različiti? (FOTO) (VIDEO)

Da bi sagledao kako zapravo izgleda grad u kome živi, čovek mora da vidi i druge gradove u državi.

Bili smo u gradu bakra i rudara i zatekli ga čistog, u bojama jeseni: Nekada ovde nije bilo ni za hleb, sada se razvija velika priča (VIDEO)

Preporučujemo

Dok se diči da živi u četvrtom gradu u Srbiji, Kragujevčanin često ne zna da centar Čačka izgleda kao evropski gradić, a Kraljevo ima trg kakav Kragujevac nema ni u planu. Dok Bor opisuje kao zagađen, Kruševljanin ne zna da ovaj rudarski grad ima po parkić nakon svakih desetak zgrada, a saobraćajnice kroz centar kakve Kragujevac planira 20 godina.

Ovo su centri pet srpskih gradova koje je novinar Telegrafa obišao - Čačak, Kraljevo, Kruševac, Bor i Kragujevac.

Foto: Telegraf

Čačak

Malo je gradova u Srbiji koji su sačuvali arhitekturu u starom gradskom jezgru kao Čačak.

Fasade starih prelepih zgrada u centru grada obnavljane su u poslednjih 10 ili 20 godina i teško je naći neku oronulu. Zgrada opštine blista, gimnazija takođe, kao i zgrade na trgu, na ulazu u šetalište. Izgledom pleni i zdanje Međuopštinskog istorijskog arhiva, bivšeg Načelstva okruga čačanskog, iz 1877. godine. U centru je i saborni hram iz XII veka.

Foto: Telegraf

Usred čačanskog šetališta je hotel "Beograd", jedan od najstarijih u Srbiji, izgrađen još 1850. godine. Kao malo gde, očuvana je prvobitna fasada.

Trg u centru čačka je prostran, a u centralnom delu je fontana. Ulice su prohodne i dovoljno široke, a autobuske stanice za pohvalu. Na svakom koraku su čiste kante sa delom za gašenje pikavaca. Klupe su održavane.

Kraljevo

Foto: Telegraf

U centru Kraljeva najviše pažnje privlači trg projektovan pre 1832. godine, na kome je Spomenik izginulim srpskim vojnicima u ratovima od 1912. do 1918. postavljen 1932. Kraljevčani ga zovu "Milutin". Spomenik je i sunčani sat! Vrh barjaka baca senku na već iscrtane brojeve na pločniku trga i pokazuje vreme.

Trg uokviruju Kraljevačko pozorište, hotel Turist, Narodna biblioteka. Centar grada obeležavaju prizemne kuće sa odlikama srpske čaršije iz XIX i početka XX veka. To se može videti po starim zgradama kao što su Gospodar Vasin konak (1830), Okružno načelstvo (1870), Gimnazija (1873), Poljoprivredna škola, zatim Adžića kuća i Švapčića kuća.

Foto: Telegraf

Na domak centra je šetalište kraj Ibra, na kome Kraljevu mogu da pozavide stanovnici gradova koji nemaju veliku reku. Kraj šetališta je veliki sportski centar.

Foto: Telegraf

Kruševac

Pre izlaska iz automobila, u ovom gradu impresionira bulevar kroz centar, nema vozila parkiranih do pola kolovoza kao u Kragujevcu, nema gužvi.

Foto: Telegraf

A nasred tog bulevara je spomenik kosovskim junacima na Trgu kosovskih junaka, visok šest metara. Simbol je Kruševca od 1904. godine, kada ga je svečano otkrio kralj Petar I Karađorđević povodom proslave 100. godišnjice Prvog srpskog ustanka. Pre odlaska do spomenika treba nešto pročitati o njegovoj simbolici, tek tada je obilazak pravi.

Foto: Telegraf

Na minut hoda od trga je velelepna zgrada opštine, nekadašnja Okružnog načelstva u Kruševcu. Izgrađena je 1904. godine. U najužem centru grada je i jedna od najstarijih građevina u Kruševcu- Kuća Simića, koja je danas muzej. U njoj su najpre živeli turski begovi, a kasnije porodica Simić, kum kneza Miloša Obrenovića. Građena je na samom kraju 18. veka.

Foto: Telegraf

Na najviše 10 minuta hoda je Lazarev grad- arheološki park, ostatak srednjovekovnog grada koji je podigao knez Lazar 1371. godine. Spomenik osnivaču Kruševca, knezu Lazaru je u istočnom delu parka. Tu je i crkva Lazarica sazidana oko 1376. godine. Zgrada Narodnog muzeja u Arheološkom parku sagrađena je 1863. za Kruševačku gimnaziju.

Foto: Telegraf

Bor

Foto: Telegraf

Bor nije sivi prljavi grad. Na svakih desetak zgrada je park, sa parkićima za decu. Neko je mislio sedamdesetih na to da je zelenilo potrebno rudarskom gradu.

Od ulaza u varoš ka centru vodi Zeleni bulevar sa četiri trake, deli ih travnata površina na kojoj su izloženi rudarski eksponati. Iz Zelenog bulevara ulazi se u Ulicu Moše Pijade, glavnu džadu. Tokom leta, u večernjim satima, to je pešačka zona. Čista je, sa perfektnim drvoredom i oglasnim tablama na svakih par stotina metara. Nema umrlica na drveću. Svuda su klupe, ili nove ili sveže ofarbane.

Foto: Telegraf

U starom delu Bora, u deceniji pred Drugi rat, izgrađene su i vile za inženjere Francuze, Italijane, Nemce, Poljake i Slovence koji su dolazili u grad da bi radili u rudniku.

Jedno od najlepših zdanja je zgrada sadašnjeg Tehničkog fakulteta. U njoj je bila francuska kasina gde su za gospodu priređivani balovi kakvih se ne bi postidela ni tadašnja Evropa.

Kragujevac

Kragujevac nema veliki trg u centru, nema ni fontanu. Saobraćaj u centralnim gradskim ulicama često je haotičan. U najužem centru je zelena površina i na njoj su klupe, a trg "Kod krsta" jedva da bi se mogao nazvati trgom.

Foto: Telegraf

Fasade u najužem gradskom jezgru su mahom oronule, predugo neodržavane, neki prozori i vrata su zatvoreni ivericom.

Jedno od najlepših zdanja je zgrada suda na Trgu Vojvode Putnika iz 1904. godine. Spada u red najznačajnijih arhitektonskih ostvarenja u Srbiji 20. veka. Zgrada kragujevačke opštine izgrađena je 1949. godine, preadaptirana 1961. i u poređenju sa zgradama gradova Čačak i Kruševac daleko je manje za divljenje.

Foto: Telegraf

Na pet minuta od centra je kulturno- istorijski kompleks Milošev venac, vremeplov do doba kada je Kragujevac bio prva prestonica moderne srpske države (1818- 1841). Tu su Amidžin konak (1818), Stara crkva (1818), zgrada stare skupštine (1859), konak kneza Mihaila (1860), Prva kragujevačka gimnazija (1887), Knjaževsko- srpski teatar (1928), zgrada gradske tržnice (1829), koja se i ne vidi od tezgi najlona okolo.

Na koji minut šetnje od centra je Knežev arsenal, jedinstveni vojno industrijski i arhitektonski kompleks u Evropi. Sastoji se od fabričkih zgrada i radionica s kraja 19. veka. Prostor je vrlo zapušten, a planovi za obnovu i osmišljavanje ovog prostora decenijama su samo planovi.

Foto: Telegraf

Možda je previše složeno pitati koji od ovih gradova ima najlepši centar, ali bi na mestu bilo pitanje- koji od ovih gradova se najviše potrudio da uredi i očuva svoj centar i pokaže se u najboljem svetlu.

A ovako izgleda šetnja od 450 kilometara kroz pet srpskih gradova

(Marija Raca)