U kalendaru SPC danas je dupli praznik: Slavimo Svetog Luku i Svetog Petra Cetinjskog

Foto: SPC

Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici obeležavaju danas dva praznika, posvećena Svetom apostolu i jevanđelisti Luki i Svetom Petru Cetinjskom, koji su, iako predstavnici dve različite epohe, svojim delima zadužili pravoslavlje.

Jevanđelista Luka, Grk po rođenju, pre krštenja neznabožac, jedan je od apostola. Po zanimanju lekar, bio je izuzetno obrazovan, sa velikim darom za slikarstvo.

Preporučujemo

Naslikao je tri ikone Bogorodice sa Hristom koje su postale uzor svim kasnijim ikonama majke Božije, pa se smatra osnivačem hrišćanskog ikonopisa.

Smatra se da je Sveti Luka lično poznavao Bogorodicu i da su tri ikone sa njenim likom koje je svetitelj naslikao najbliže njenom pravom izgledu, a poznata je "ikona u ikoni", koja predstavlja Svetog Luku i ikonu Bogorodice koju svetitelj oslikava, prenosi RTS. Slikarsko delo ovog svetitelja, rodom iz Antiohije, jesu i ikone Svetih apostola Petra i Pavla. Pisac je trećeg Jevanđelja novog Zaveta, oko 60. godine.

Prvo je pratio apostola Pavla na misionarskim putovanjima, a kasnije i sam propovedao.

Sveti Luka - sneg do kuka

Praznik je u našem narodu poznat kao Lučindan i česta je krsna slava. Obično se kaže: "ide Luka-eto vuka" ili "sveti Luka sneg do kuka", najavljujući zimu i snegove.

Prema bogoslužbenom kalendaru Srpske pravoslavne crkve, ovaj dan nije obeležen kao zavetni, već je kao "crno slovo" svrstan u praznike od značaja za suštinu crkve.

Kao svog zaštitnika slave ga i obrazovne ustanove, među kojima je i Akademija Srpske pravoslavne crkve za umetnost i konzervaciju.

Sveti Luka je život okončao u 84. godini, kada ga, kako je zapisao vladika Nikolaj Velimirović, "zlobni idolopoklonici udariše na muke, Hrista radi, i obesiše o maslinu u gradu Tivi".

Sveti Petar Cetinjski, svetac za života

Uspomenu na nedavno kanonizovanog Svetog Petra Cetinjskog, Srpska pravoslavna crkva slavi kao zavetni praznik i "crveno slovo" u kalendaru.

Prema zapisu vladike Nikolaja, ovaj svetitelj je "ceo svoj život viteški posvetio svome narodu", boreći se da izmiri zavađena plemena i odbrani zemlju od spoljnih neprijatelja.

Oba posla uspešno je obavio, a srpska crkva i narod posebno slave njegovu pobedu nad Napoleonovom vojskom u Boki i Dalmaciji.

Sveti Petar, Mitropolit cetinjski rođen 1. aprila 1749. godine u Njegušima od oca Marka i majke Marije, rođene Martinović. Kada je Petru bilo 10 godina, Mitropolit Sava Petrović, stric Petrovog oca Marka, doveo ga je u Cetinjski manastir „da uči knjigu“, navodi Eparhija žička. U 12. godini je primio monaški podstrig, u 15. je poslat u Rusiju na dalje školovanje. Kada se 1766. godine upokojio Mitropolit Vasilije, jeromonah Petar se vratio na Cetinje. Vladika Sava ga je ubrzo rukopložio za jeromonaha, a nešto kasnije ga je proizveo u čin arhimandrita.

Sa blagoslovom Mitropolita Save 1777. godine odlazi u Rusiju da prikupi pomoć i traži zaštitu svog srpskog naroda. Po upokojenju Mitropolita Save 1781. godine, za njegovog naslednika izabran je Arsenije Plamenac, njegov sestrić, koji je posle tri godine umro. Tada je za duhovnog i svetovnog vladara Crne Gore izabran arhimandrit Petar Petrović. Hirotonisao ga je u episkopa u Sremskim Karlovcima 1784. godine mitropolit Mojsije Putnik. Sveti Petar Cetinjski se posebno zalagao da spreči krvnu osvetu među srpskim plemenima u Crnoj Gori. Dao je prvi pisani zakonik 1796. godine. Napisao je Istoriju Crne Gore do 1711. godine, pohvalu pokojnom Karađorđu Petroviću, nekoliko pesama i preko 260 arhipastirskih poslanica.

Posle 46 godina arhipastirovanja prestavio se u Gospodu, u Cetinjskom manastiru, 1830. godine u 81 godini zemaljskog života. Žitije i Službu Svetom Petru Cetinjskom napisao je 1893. godine beogradski mitropolit Mihailo na osnovu istorijskih izvora i usmenog kazivanja cetinjskog mitropolita Mitrofana Bana. Mitropolit Petar, prozvan Petar Cetinjski, poštovan je kao svet još za života.

Mnogi hramovi širom srpske patrijaršije posvećeni su ovom svetitelju. Njegove čudotvorne mošti i danas počivaju u Cetinjskom manastiru.

(Telegraf.rs)