Polarni vrtlog, pojava koja diktira vreme u hladnom delu godine: Otkrivamo njegov uticaj na Srbiju

Foto: Severe Weather Europe/Andrej Flis (@Recretos)

Polarni vrtlog je gornji nivo područja niskog vazdušnog pritiska. On leži u blizini Severnog i Južnog Zemljinog pola.

Svaki polarni vrtlog je zona niskog pritiska velikih razmera, prečnika manjeg od 1.000 kilometara, koja rotira u smeru suprotnom od kazaljki na satu na Severnom polu, i u smeru kazaljki na satu na Južnom polu (u oba slučaja se naziva ciklon), tj. oba se polarna vrtloga okreću na istok oko polova

Preporučujemo

Podnožja dva polarna vrtloga nalaze se u srednjoj i gornjoj troposferi i protežu se u stratosferu. Ispod toga leži velika masa hladnog, gustog arktičkog vazduha.

"Sukob" između hladne mase suvog vazduha pola i tople vlažne vazdušne mase dalje na jugu stvara lokaciju polarnog fronta.

Polarni front je centriran, približno na visini od 60° širine dužine.

Zbog svoje zavisnosti od razlike u temperaturi između ekvatora i polova, polarni vrtlog zimi ojačava, a leti slabi.

Vrtlozi slabe i jačaju iz godine u godinu.

Kad je vrtlog Arktika jak, to je dobro definisano, postoji jedan vrtlog, i arktički vazduh je dobro zadrža.

Kada je slabiji, razbija se u dva ili više vrtloga.

Kada je veoma slab, protok arktičkog vazduha postaje neorganizovaniji i mase hladnog arktičkog vazduha mogu prodreti ka ekvatoru, donoseći sa sobom brz i oštar pad temperature.

Kada je polarni vrtlog jak, postoji veliki pojedinačni vrtlog sa mlaznim tokom u blizini polarnog fronta.

Kada severni vrtlog oslabi, razdvaja se na dva ili više manjih vrtloga, od kojih su najjači u blizini Bafinovih ostrva u Kanadi, a drugi iznad severoistočnog Sibira.

Antarktički vrtlog južne hemisfere je jedinstvena zona niskog pritiska koja se nalazi u blizini ivice Rosove ledene ploče, blizu 160 zapadne dužine.

Kada je polarni vrtlog jak, zapadnjaci srednje širine (vetrovi na površini između 30° i 60° širine od zapada) povećavaju snagu i postojani su. Kada je polarni vrtlog slab, zone visokog pritiska srednjih geografskih širina mogu da prodru ka polu, pomerajući polarni vrtlog, mlazni tok i polarni front ka ekvatoru.

Uočeno je da mlazna struja neretko "previje" i odstupi prema jugu, pri čemu meandrira. Ovo brzo dovodi hladan suv vazduh u dodir sa toplim, vlažnim vazduhom srednjih geografskih širina, što rezultira brzom i dramatičnom promenom vremena poznatom kao hladni talas.

Inače, do oštećenja ozonskog sloja dolazi unutar polarnih vrtloga - posebno nad južnom hemisferom - pri čemu se maksimalno osiromašenje doseže u proleće.

Polarni vrtlog veoma utiče na vreme u hladnijem delu godine u Evropi, ali u Srbiji.

Kada dođe do polarnog prodora, temperatura vazduha bude u drastičnom padu. Ovo je najčešći slučaj u Kanadi i u SAD, pri čemu temperature za 24 sata mogu da opadnu za 20, 30 i više stepeni. Ovi prodori neretko donesu obilne padavine, kišu, sneg, led, mećavu, grad, u svakom slučaju reč je o drastičnoj promeni vremena. Slična situcija događa se i u Evropi i u Srbiji, ali je zbog veće kontinentalnosti, kopno Severne Amerike drastično više na udaru ove pojave, pri čemu polarni vazdug dospe i do Meksičkog zalivam i severnog Meksika, a u blažem obliku i do Kariba.

U proseku Severnu Ameriku pogode zimi dva do tri, nekada i više polarnog udara, a osim zimi, mogući su i tokom proleća i jeseni.

Reovna su pojava i u Evropi, ali često u blažem obliku, a najčešćem i najjačem udaru su istok Evrope i sever Skandinavije, ali leni vazduh preko našeg područja može da dospe i do Mediterana, pa i do severa Afrike i jugozapada Azije.

Jedan od jačih udara u Srbiji dogodio se tokom februara 2012. godine, a temperature su padale ispod -30°C, sneg i led okovali su i pralalisalu našu zemlju.

Kada je reč o sezoni pred nama, polarni vrtlog formirao se iznad Severnog pola.

U narednom periodu prvi talas hladnoće u blažem obliku pogodiće istočnu i severoistočnu Evropu i doneti kišu i sneg i pad temperaure vazduha.

Kada je reč o  Srbiji, u narednom periodu nema značajnijeg zahlađenja, a i ukoliko dođe do onog pravog zimskog zahlađenja, ono se ne očekuje pre decembra, dok su polarni prodori karakteristični za januar, februar, čak i mart, a ove godine sneg je zavejao Beograd i u aprilu.

Polarni prodor na području Srbije može biti suv, ukoliko nema nekog značajnijeg sekundarnog ciklona u blizini nas sa centrom iznad Jadrana i Mediterana. Ukoliko se uklopi dotok ledenog vazdzuha sa severoistoka i vlage sa Mediterana, tada polarni udar bude propraćen veoma obilnim snegom, što je bio slučaj februara 2012. godine.

Za sada je još uvek rano da se precizira da li i koliko će biti izražen polarni vrtlog u zimskoj sezoni pred nama.

(Telegraf.rs)