Svetinja na KiM okuplja sve vernike bez obzira na nacionalnost: Gradio je savetnik ovih srpskih vladara

Foto: Telegraf/N.Zejak

Urušena svetinja manastir Ubožac u selu Močare udaljenom od Kosovske Kamenice oko pet kilometara duhovno je stecište i utočište Srba iz okoline Kosovske Kamenice. Manastirsko zdanje, kako se veruje i kako svedoče zapisi, potiče iz 14 veka, svetinja je kojoj sa strahopoštovanjem dolaze vernici bez obzira na nacionalnu pripadnost.

Manastir posvećen Vavedenju Presvete Bogorodice gradio je Isaije Stariji, savetnik Dušana Silnog, a kasnije i kneza Lazara. O tome svedoče dva rukopisa sačinjena u prvoj polovini 15. veka, koji se čuvaju u biblioteci Pećke patrijaršije.

Preporučujemo

Zapisano je da je manastir bio napušten tokom Velike seobe Srba pod patrijarhom Arsenijem Čarnojevićem 1690. godine, ali je ubrzo oživeo,  jer je ponovo došlo do naseljavanja rajom – čuvarima srpsko-turske granice.

Jednom godišnje, na Markovdan 8. maja, Ubožac oživi, okupi se i staro i mlado, najezde raseljeni Srbi kao i „moravci“ iz dijaspore. Mikica Mikasimović, oni koji su trbuhom za kruhom ranije odlazili put zapadne Evrope, ali i oni koji su posle 1999. godine u potrazi za slobodnim nebom napustili Močare i istočnu Kamenicu.

Temelji manastira i crkve imaju osnovu upisanog krsta sa kupolom iznad centralnog dela naosa, koji danas ne postoji. Apside su trouglaste, napravljene od klesanog kamena, mada delovi kamenih ukrasa nisu sačuvani, te da ova svetinja sliči hramovima na Svetoj Gori.

Manastir se sastojao od crkve, trpezarija, podruma, pekare, kuhinje, štale. Bio je okružen zidovima sa dve ugaone kule. U organizaciji Zavoda za zaštitu spomenika kulture u periodu 1963-1966. vršena su arheološka iskopavanja šireg pojasa manastirskog imanja.

Otkriveno je jedinstvo stila manastira i pomoćnih objekata, što ukazuje da su sve građevine istovremeno nastale. O stilu gradnje svedoče stare stogodišnje kuće sa podrumima i prizemnim prostorijama zidanim od kamena u svim selima oslsonjenim na ovu svetinju.

Iz tih kuća u zaseocima sa istočne strane sela Strelice, Grizime i novokomponovane Kosovske opštine Ranilug ređe izbija dim upozoravajući da broj Srba u ovom delu Kameničke opštine oslonjenom na Bujanovac, Leskovac i Medveđu ipak opada.

Nade i vere u mogući oporavak i povećanje broja, kako veli Maksimović, ima jer su hiljade hektara obradivih površina sa kladancima (prirodna izvorišta vode) vekovima hranila one koji su ih zaoravali a zaboravali su kako stoji zapisano uglavnom Srbi.

Đorđevići, Tasići, Maksimovići, Filići, Nikolići i brojni drugi srpski domaćini svoju dedovinu ne žele da prodaju niti daju da zarasta u korov.

O Markovdanu 8. maja ostavljaju sve i svi do jednog kako ističe M. Tasić saberu se u po njemu živom manastiru iako u njemu lokalne prote liturgiju služe samo jednom godišnje. Ne postoji Srbin, mada je i malo albanaca, u pomoravlju koji nisu makar jednom u životu pomolili se ispred zamišljenog, ostataka, oltara na kome je, kako sa divljenjem ističe Tasić, donedavno bila ikona počivšeg Patrijarha Pavla.

Veruje se da ovu svetinju i sve one koji u nju dođu čuva zmija koja živi u temeljima „hrama“.

- Iako smo preživeli ubistva, pljačke, paljevine i kojekakva druga zla niko se do danas nije usudio da sa ikone ukrade dinar jedan, što dovoljno govori o strahopoštovanju i verovanju da će ova svetinja podariti samo dobro nikako zlo onom koji dođe u nju da se Bogu pomoli - kaže on.

U Močaru u dvadesetak preostalih domaćinstava živi pedesetak Srba, od kojih je većina mlađa od 35 godina. Malo je onih koji budućnost vide u selidbi i napuštanju regije koju krasi Ubožac.

Srbi veruju da se u manastiru nalaze mošti njegovih roditelja, vlastelina kralja Milutina, koji su se u njemu zamonašili, te da se u njemu dešavaju čuda, isceljuju bolesti i ispunjavaju želje. U ostacima crkve su očuvani delovi kamenog nameštaja, časna trpeza, mermerni svećnjak, fragmenti mermernih stubića, nekoliko kamenih i jedna kvadratna ploča sa ornamentalnom šarom - rozetom.

Očuvan je i krst koji je darovao 1986. godine Stanko Živković iz sela Bosce pred kojim mladenci posle crkvenog venčanja poklone se i požele životne želje.

Mnogi tvrde da su im se ispinile kao što i preostali Srbi veruju da će oslonjeni na ovu svetinju, za čijom obnovom vape, opstati u selima Grizime, Močare Donje i Gornje, Strelici, Boscu i još desetak sela u kojima žive vernici, Srbi odani državi Srbiji i krstu.

(Telegraf.rs/N. Zejak)