Otkrivene tajne koje kriju životinje u arheologiji: Ovu izložbu morate posetiti

Povodom Godine arheologije 2025. Narodni muzej u Zrenjaninu (nacionalnoj prestonici kulture) priredio je izložbu "Animalia et populus - životinje i ljudi - suživot posvedočen arheološkim zapisom" u prostoru "Atrijum" galerije Biblioteke grada Beograda (Kneza Mihajla 56). Autor i idejni tvorac izložbe je Divna Gačić.

Kroz istoriju čovečanstva životinje su zadovoljavale neke od osnovnih ljudskih potreba – bile su izvor hrane, o čemu svedoče brojni ostaci životinjskih kostiju pronađeni na arheološkim lokalitetima. Na osnovu arheoloških nalaza možemo pratiti kako su ljudi razvijali specifične odnose sa životinjama, od primarnog ribolova i lova, u potrazi za

Preporučujemo

hranom, potom domestikacije/pripitomljavanja (među prvima koza, ovca, goveče, svinja) i stvaranja strategija za uzgoj i korišćenje životinjskih resursa u ljudskoj privredi (važan izvor sirovina, za oranje, sakupljanje žetve, prevoz...), u vojne svrhe, za igru i zabavu, pa sve do simboličke uloge u ljudskoj kulturi.

Svojom snagom i lepotom životinje su bile inspiracija i uzor za izradu brojnih predmeta, od onih za svakodnevnu upotrebu do onih kojima su pridavana razna totemska, simbolička i kultna značenja (npr. česte su predstave bika koje se dovode u vezu sa kultom plodnosti).

Neki predmeti više, a neki manje, predstavljaju vernu kopiju živog uzora, a njihov izgled zavisio je od vrste materijala od kog su izrađeni, same funcije predmeta, a pre svega od veštine i umetničke slobode majstora/umetnika. Često su to bila prava umetnička dela.

Arheološki nalazi pružaju nam svedočanstva na osnovu kojih, na našem prostoru, motive životinja u materijalnoj kulturi možemo pratiti od praistorijskog razdoblja mezolita, iz kog potiče posebno značajni nalaz prve monumentalne ribolike skulpture, otkrivene u okviru kulture Lepenskog Vira, u Đerdapskoj klisuri.

Za neke životinje postoji kontinuitet simboličkog značenja još od praistorije, jer su ljudi težili osobinama koje date životinje poseduju (odanost psa, snaga vola, hrabrost lava, mudrost sove, oštrovidost sokola...), a neke od njih su imale važnu ulogu u rođenju, životu i smrti čoveka.

Radi se o prvom izložbenom projektu ovakve vrste kod nas i s obzirom da je u pitanju obimna arheološka građa, izložba je rezultat saradnje više muzejskih i naučnih institucija u Srbiji kao i brojnih stručnjaka.

Izložba i prateći katalog koncipirani su u dve celine:

Svet životinja kao izvor hrane, sirovina i u ekonomiji – u okviru koje je prikazan izbor osteološkog materijala u arheološkom kontekstu, kao i izbor oruđa i oružja, upotrebnih i ukrasnih predmeta izrađenih od roga i kosti;

Svet životinja kao inspiracija čoveku kroz vekove – celina na kojoj je težište izložbe, kako bi se široj i stručnoj javnosti prezentovala arheološka građa koja prikazuje raznoliku faunu, tj. predmete sa motivima životinja prikazanih verno ili stilizovano, u različitoj formi (posuđe, terakote, nakit, novac, mozaici...), materijalu (glina, kamen, kost, ćilibar, metal..) i koji su korišćeni u dugom vremenskom periodu, od mezolita do poznog srednjeg veka.

Nakon prve postavke u prostoru "Atrijum" galerije Biblioteke grada Beograda, od 2-22. septembra 2025. godine, zamišljena je kao interaktivna putujuća izložba u više muzeja:

Narodni muzej Zrenjanin / 22. septembar – 27. oktobar; Gradski muzej Vršac / 28. oktobar – 25. novembar; Narodni muzej Čačak / 26. novembra – 29. decembar 2025.

Izložba će gostovati u više muzeja Srbije i tokom 2026. godine (Narodni muzeji u Smederevskoj Palanci, Kragujevcu, Kruševcu, Pančevu, Šapcu... Zavičajni muzeji u Rumi i Knjaževcu, Gradski muzej u Somboru...).