Mediji na romskom jeziku nekada i danas: Od marginalizovanog glasa do vidljivog javnog prostora

Položaj romskih medija u Srbiji tokom decenija prolazio je kroz snažne promene – od gotovo potpune nevidljivosti i povremenog izveštavanja, do formiranja profesionalnih redakcija koje danas imaju ključnu ulogu u informisanju, očuvanju identiteta i borbi protiv stereotipa. Razvoj romskih medija nije bio brz ni lak, ali je ostavio dubok trag u medijskom prostoru Srbije.

Nekada: Glas Roma na margini

Preporučujemo

Tokom druge polovine 20. veka, romska zajednica u medijima bila je prisutna sporadično, najčešće kroz senzacionalističke ili stereotipne prikaze. Informacije o Romima uglavnom su

dolazile „spolja“, bez učešća samih Roma u procesu kreiranja sadržaja. Emisije na romskom jeziku bile su retke, kratkog trajanja i često zavisne od entuzijazma pojedinaca, a ne od sistemske

podrške. Ipak, upravo u tom periodu postavljeni su temelji institucionalnog informisanja Roma, pre svega kroz javne servise, koji su prepoznali potrebu da romska zajednica dobije sopstveni medijski prostor.

Javni servisi kao stub romskog informisanja

Posebno mesto u istoriji romskih medija zauzima romska redakcija Radio-televizija Srbije, koja decenijama unazad emituje sadržaje na romskom jeziku. Emisije RTS-a predstavljale su prvi kontinuirani i profesionalni pokušaj da se Romima obezbedi informisanje na maternjem jeziku, ali i da se široj javnosti prikaže život romske zajednice iz ugla samih Roma. Slično važnu ulogu ima i romska redakcija Radio-televizija Vojvodine, koja u multietničkom prostoru Vojvodine godinama proizvodi informativne, kulturne i obrazovne sadržaje na romskom jeziku. RTV je posebno doprinela očuvanju jezičke raznolikosti romskog jezika i vidljivosti Roma u severnoj Srbiji. Ove dve redakcije predstavljaju temelj institucionalnog informisanja Roma i i dalje su najvažniji izvor pouzdanih i relevantnih informacija za romsku zajednicu.

Danas: Digitalni mediji i nova vidljivost

Savremeni trenutak doneo je novu fazu razvoja romskih medija – digitalnu. Internet i društvene mreže omogućili su Romima da sami kreiraju sadržaj, brzo reaguju i dopru do šire publike. U

tom kontekstu, posebno se izdvaja portal Romanenevimata, koji je postao jedan od najznačajnijih savremenih romskih medija u Srbiji i regionu. Romanenevimata donosi vesti na romskom jeziku, ali i gradi most između romske zajednice i većinskog društva, izveštavajući o politici, obrazovanju, kulturi, zapošljavanju i ljudskim pravima. Za razliku od nekadašnjeg perioda, Romi danas nisu samo tema, već i autori, urednici i novinari.

Izazovi i budućnost

Iako je napredak vidljiv, romski mediji i dalje se suočavaju sa izazovima – nedostatkom stabilnog finansiranja, ograničenim kapacitetima i potrebom za dodatnom profesionalizacijom

mladih novinara. Uprkos tome, uloga romskih redakcija javnih servisa i savremenih digitalnih platformi ostaje ključna za očuvanje identiteta, borbu protiv diskriminacije i jačanje demokratskog društva.

Od marginalnog glasa do vidljivog javnog prostora, romski mediji danas predstavljaju važan deo medijskog sistema Srbije – kao svedočanstvo prošlosti, ali i kao nada za budućnost u kojoj će romska zajednica imati pun i ravnopravan glas.