Prvi džentlmen Evrope, veza sa Karađorđevićima i najdugovečnija vladarka: Svi britanski monarsi pre Čarlsa III

Ilustracija: Telegraf/Wikipedia/Public domain/Madame Tussauds London/Mega / The Mega Agency / Avalon / Profimedia

U subotu, 6. maja održaće se dugoočekivano krunisanje kralja Čarlsa Trećeg u Vestminsterskoj opatiji u Londonu.

Čarls je na presto čekao čak 70 godina, a često je zbog toga ismevan u javnosti. Za mnoge je bio među omraženijim članovima kraljevske porodice, posebno nakon razvoda od princeze Dajane, a često su govorili i da je nesposoban da postane kralj. Međutim, on je svih ovih godina strpljivo čekao i njegov "veliki dan" je došao.

Preporučujemo

On je na tron došao nakon smrti njegove majke Elizabete Druge, najdugovečnije britanske vladarke.

Iako je njegova majka ostavila veliki trag u britanskoj istoriji, postojalo je još 12 kraljeva i kraljica koji su vladali pre Čarlsa.

Kraljica Ana i gašenje dinastije Stjuart

Ujedinjeno Kraljevstvo nastalo je 1. maja 1707. godine nakon ujedinjenja Kraljevine Engleske i Kraljevine Škotske.

Kraljica Ana je bila kraljica Engleske, Škotske i Irske od 8. marta 1702. godine, pa je samim tim postala kraljica Velike Britanije nakon ujedinjenja Engleske i Škotske.

Rođena je kao drugo dete Džejmsa, vojvode od Jorka, a kasnije Džejmsa Drugog i njegove prve žene Ane Hajd. Ana i njena sestra Mari bile su jedina deca Džejmsa II, koja su doživela punoletstvo. Kao dete bolovala je od očne infekcije, pa su je slali u Francusku na lečenje. Tu je živela sa svojom bakom Anrietom Marijom od Francuske, a kada je ona umrla sa tetkom, vojvotkinjom od Orleana Anriet Anom. Iz Francuske se vratila 1670.

Anin otac Džejms Drugi postao je katolik 1673. Po instrukcijama Čarlsa Drugog, Ana i njena sestra Meri odgajane su kao protestanti. Ana se 28. jula 1683. udala za protestantskog princa Džordža od Danske, koji je bio brat danskog kralja Kristijana Petog (bio joj je i rođak u trećem kolenu).

Relativno kratka vladavina kraljice Ane (1702-1714) obično se doživljava kao prolazni trenutak u istoriji. Ana je postala kraljice posle smrti Vilijama Trećeg poznatog i kao Vilijam Oranski, koji je nasledio njenog oca na tronu.

Tokom njene vladavine, došlo je do ujedinjenja Škotske i Engleske, Britanija je došla u posed Gibraltara i došlo je do razvoja dvopartijskog sistema.

Iako je imala 17 trudnoća, nijedno njeno dete nije poživelo da odraste, što je dovelo do gašenja dinastije Stjuart, Akta o nagodbi iz 1701. godine i mirne predaje vlasti dinastiji Hanover.

Nasledio ju je nemački protestantski princ Džordž, knez-izbornik Hanovera Džordž Prvi.

Kralj Džordž Prvi i početak vladavine dinastije Hanover

Iako je bio kralj Velike Britanije 13 godina (1714-1727), Džordž Prvi je bio jako vezan za svoje nemačko poreklo. Nikada nije naučio englesk jezik i tokom vladavine pravio je česte i duge boravke u Hanoveru zbog čega je bio nepopularan u Engleskoj.

U trenutku kada je došao na presto imao je 54 godine. S obzirom na to da nije znao engleski jezik, vođenje unutrašnje politike prepustio je vladi i premijeru Ser Robertu Valpolu. Međutim, jako se interesovao za spoljnu politiku i zahvaljujući njemu je potpisan treći Trostruki savez sa Holandijom i Francuskom.

Za vreme njegove vladavine je već utvrđena parlamentarna vladavina. Tada, kao ni danas, nije bilo pisanog Ustava, već se država vodila samo pomoću ranije utvrđenih propisa. U to vreme vlada je bila podeljena između tri vlasti- naslednoga kralja, Doma lordova (gornjeg doma), i Doma komuna (donjeg doma), sastavljene od izabranih poslanika. Smatralo se da parlamenat nema druge uloge osim da odobrava zakone i budžet, a kralj je sam birao sebi ministre i imao izvršnu vlast.

Njegova vladavina ostaće upamćena i po finansijskom skandalu 1720. godine.

Godine 1682. Georg je oženio svoju rođaku, Sofiju Doroteju. Brak je bio čisto politički i služio je kao mogućnost da se ujedine Hanover i Cele. Njegova majka je u početku bila protiv ovoga braka jer nije podnosila Sofijinu majku, koja nije bila kraljevske krvi, a brinulo ju je i to što Sofija nije bila rođena unutar bračne zajednice, što bi, uz njen pol, moglo da bude razlog da joj se oduzme pravo na novčane prihode koje joj je ostavio otac.

Nasledio ga je jedini sin Džordž Drugi.

Džordž Drugi, poslednji britanski kralj rođen van zemlje

Iako je za razliku od svog oca bio više vezan za Veliku Britaniju, vođenje države ga nije previše zanimalo. Isto kao i njegov prethodnik i on se u velikoj meri oslanjao na premijera Roberta Valpola.

Tokom njegove vladavine (1727-1760) Džordž Drugi ostaće upamćen kao poslednji britanski kralj koji je lično predvodio vojsku tokom bitke za Detingen 1743. godine.

Bio je poznat po brojnim sukobima sa svojim ocem i kasnije sa svojim sinom. Oženio se princezom Karolinom od Brandeburg-Anzbaha 1705. godine sa kojom je imao tri sina i pet kćeri.

Sa Španijom je 1729. godine potpisao mir, ali je 1749. ponovo ušao u rat koji je zatim postao deo rata za Austrijsko nasleđe.

Za vreme njegove vladavine 1752. u Engleskoj je prihvaćen gregorijanski kalendar.

Himna "Bože spasi kralja" je napisana za vreme njegove vladavine.

Kralj Džordž Treći ujedinio Britaniju i Irsku

Bio je unuk Džordža Drugog i prvi britanski kralj koji je rođen u Britaniji posle kraljice Ane.

Njegov otac je bio Frederik, princ od Velsa, najstariji sin kralja Džordža II. Zbog rane očeve smrti presto je preuzeo direktno od dede Džordža posle njegove smrti 1760. sa svega 22 godine. Vladao je 60 godina, do smrti 1820.

Za vreme njegove vladavine kraljevine Velika Britanija i Irska su se ujedinile i formirano je Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske.

Oženio se princezom Sofijom Šarlotom od Meklenburg-Štrelica i sa njom imao petnaestoro dece, devet sinova i šest kćeri, više nego bilo koji drugi vladar.

Zbog bolesti 1811. je proglasio svog sina Džordža, princa od Velsa za regenta koji je posle smrti svog oca 1820. postao kralj Džordž Četvrti.

Prvi džentlmen Evrope- kralj Džordž Četvrti

Poznat kao "prvi džentlmen Evrope", kralj Džordž Četvrti bio je veliki zaljubljenik u umetnost, posebno arhitekturu.

Za vreme njegove vladavine je vođen Britansko-američki rat od 1812. do 1815. koji je završen bez teritorijalnih promena. Odbijao je da u državnoj upravi izvrši reforme, koje nisu bile potrebne.

Oženio se dva puta, jednom 1785. sa gospođom Ficherbert, tajno pošto je bila katolkinja, a zatim 1795. sa Karolinom od Brunsvika. Gospođa Ficherbert ostala je zauvek ljubav njegovog života.

Kerolajn i Džordž imali su jednu ćerku, Šarlot 1796. godine, ali je ona umrla 1817. godine.

Džordž Četvrti ostao je upamćen kao duhovit vladar, ali i kao nesposoban, pa je među ljudima njegova smrt je dočekana sa olakšanjem.

Nasledio ga je brat Vilijam Četvrti.

"Kralj moreplovac"- Vilijam Četvrti

Bio je treći sin kralja Džordža Trećeg i mlađi brat kralja Džordža Četvrtog.

Sa trinaest godina je ušao u Kraljevsku mornaricu, zbog čega je kasnije dobio nadimak "Kralj moreplovac".

Oženio se 13. jula 1818. princezom Adelaidom, kćerkom vojvode od Saks-Meningena sa kojom je imao dve ćerke koje su vrlo rano umrle.

Mrzeo je glamur i želeo je da abdicira s trona, ali ga je narod uprkos svim nedostacima jako voleo.

Tokom svoje vladavine Vilijam se u politiku umešao samo jednom, 1834. godine, kada je postavio premijera u suprotnosti sa voljom parlamenta. Vilijam nikada nije posetio Hanover dok je bio kralj te zemlje. Godine 1833. Hanover je dobio Ustav koji je političku moć dao srednjoj klasi i proširio moć hanoverskog parlamenta.

Vilijam i njegova supruga imali su jako dobar odnos sa princezom Viktorijom od Kenta, Vilijamovom presumiranom naslednicom, kćerkom Vilijamovog brata. Međutim, odnos kralja i kraljice sa Viktorijinom majkom, vojvotkinjom od Kenta, bio je loš. Prema Vilijamovom mišljenju, vojvotkinja od Kenta nije njegovoj supruzi, kraljici, iskazivala dužno poštovanje.

Bez obzira na to, očekivalo se da će vojvotkinja od Kenta, kao regent Vilijamove naslednice, doći na presto nakon njegove smrti.

Vilijam IV umro je 20. juna 1837. godine, nakon otkazivanja srca. Sahranjen je u dvorcu Vindsor 8. jula iste godine. Kako nije imao zakonitog potomstva sa kraljicom Adelajdom, kruna Ujedinjenog Kraljevstva prešla je njegovoj bratičini Viktoriji. Međutim, po Salijskom zakoniku kojeg je pratilo Hanoversko kraljevstvo, krunu Hanovera nije mogla naslediti žena, pa je Vilijama IV u Hanoveru naslijedio mlađi brat Ernest Avgust.

Vilijamova smrt je na taj način označila kraj personalne unije između Hanovera i Ujedinjenog Kraljesvtva koja je trajala još od 1714. godine. Iako Vilijam nije imao zakonite dece i stoga nije predak nijednom britanskom monarhu, on ima mnogo potomaka preko svoje vanbračne dece sa Dorotejom Bland.

Kraljica Viktorija i veza sa Karađorđevićima

Viktorija je bila jedino dete princeze Viktorije od Saks-Koburga i Edvarda vojvode od Kenta, četvrtog sina Džordža trećeg. Godine 1840. udala se za svog rođaka Alberta od Saks-Koburga. On je imao ogroman uticaj na kraljicu i do svoje smrti bio je njen glavni savetnik.

Kraljica se povukla iz javnog života nakon Albertove smrti 1861. do svog zlatnog jubileja 1887. Njena vladavina je udvostručila Britansko carstvo. Osim nasledne titule kraljice Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Irske, bila je prvi monarh koji je poneo titulu carice Indije.

Kada je Viktorija umrla 1901. godine, Britansko carstvo i britanska svetska sila dostigle su svoju najvišu tačku.

Imala je devetoro dece, 40 unučadi i 37 praunučadi, svuda po Evropi. Njena unuka bila je i kraljica Marija Karađorđević. Marijin sin Petar II bio je praunuk britanske kraljice Viktorije, sa majčine strane, a krstili su ga britanski kralj Džordž Šesti i Elizabeta Bouz-Lajon, kraljica majka.

Viktorija je bila poslednji monarh iz dinastije Hanover. Njen naslednik pripadao je dinastiji Saks-Koburg i Gota.

Edvard Sedmi - voleo konje, kocku i žene

Kralj Edvard Sedmi, najstariji sin kraljice Viktorije i njenog supruga Alberta, bio je veoma voljen kralj i čista suprotnost svom ocu. Voleo je konjske trke, kocku i žene.

Ovo edvardijansko doba bilo je pšoznato kao period velike elegancije.

Uz pomoć švedskog kralja Karla XV 1868. postaje Edvard član udruženja Slobodnih zidara, i već 1874. postaje veliki majstor u toj masonskoj loži. Zahvaljujući njegovom angažovanju, broj članova lože se brzo povećao.

Po dolasku na tron Edvard se odrekao titule velikog majstora.

Pred njegov dolazak na tron bio je poznat po mnogobrojnim aferama, a bio je umešan i u dva sudska procesa. Prvi put je bio naveden kao razlog zbog kog se jedna dama iz visokog društva razvela, a drugi put zbog kocke, koja je u to vreme bila zabranjena.

Zbog njegovog karaktera, a i ličnih interesa, njegova majka kraljica Viktorija držala ga je namerno što je moguće duže i dalje od vladajućih obaveza.

Edvard se oženio prelepom Aleksandrom iz Danske 1863. godine i imali su šestoro dece.

Najstariji, Edvard vojvoda od Klarensa, umro je 1892. neposredno pre nego što je trebalo da se oženi princezom Marijom od Teka. Kada je Edvard umro 1910. godine priča se da je kraljica Aleksandra dovela njegovu sadašnju ljubavnicu gospođu Kepel do njegove postelje da se oprosti od nje.

Džordž Peti i početak dinastije Vindzor

Rođen je kao drugi sin Edvarda i Aleksandre. U vreme Džordžovog rođenja na tronu je bila njegova baka Viktorija.

Budući da je njegov otac imao starijeg sina, princa Alberta Viktora, nije se očekivalo da će Džordž ikada postati kralj. Međutim, kada je njegov brat umro, on je postao naslednik trona.

Pridružio se mornarici kao kadet 1877. i voleo je more i plovidbu.

Godine 1893. oženio se princezom Marijom od Teka, verenicom svog pokojnog brata. Njegove godine na prestolu bile su teške. Za vreme njegove vladavine bio je Prvi svetski rat, a nevolje u Irskoj dovele su do stvaranja Irske slobodne države.

Ime dinastije, Vindzor, usvojeno je za vremne njegove vladavine 1917. godine tokom Prvog svetskog rata. To je bila promena iz dinastija Saks-Koburg i Gota zbog antinemačkog ratnog raspoloženja u Ujedinjenom Kraljevstvu.

On je prvi kralj koji je 1932. godine uveo tradiciju čestitki za Božić, koja se i danas primenjuje.

Kralj Edvard Osmi abdicirao zbog voljene žene

Edvard je bio najpopularniji princ od Velsa koga je Britanija ikada imala.

Shodno tome, kada se odrekao prestola da bi se oženio Volis Simpson, zemlji je bilo gotovo nemoguće da poveruje u to.

Ljudi u celini nisu znali ništa o njoj sve do početka decembra 1936. Bila je Amerikanka, razvedena i imala je dva muža koja su još uvek bila živa.

To je bilo neprihvatljivo za Crkvu, pošto je Edvard izjavio da želi da ona bude krunisana sa njim na ceremoniji koja je trebalo da se održi u maju naredne godine.

Edvard je abdicirao u korist svog brata i uzeo titulu "vojvoda od Vindzora". Nakon povlačenja s trona godinama je živeo u inostranstvu.

Kralj Džordž Šesti i nezavisnost Indije

Džordž Šesti bio je kralj Ujedinjenog Kraljevstva i zemalja Komonvelta, i car Indije od bratove abdikacije do svoje smrti. Tokom njegove vladavine je Indija stekla nezavisnost, a britanski kraljevi izgubili titulu "car Indije".

Džordž je bio stidljiv i vrlo nervozan čovek, a mnogi ga pamte i po problemu sa mucanjem. Bio je sušta suprotnost svom bratu, vojvodi od Vindzora, ali je nasledio stalne vrline svog oca Džordža Petog. Uprkos manama Britanci su ga veoma voleli i poštovali.

Kralj Džordž sa suprugom i ćerkama (Elizabeta sedi do njega) Foto: Tanjug/AP

Pre stupanja na presto je bio poznat kao princ Albert.

Njegovu vladavinu obeležio je i Drugi svetski rat. Kralj i njegova supruga su sve vreme bili uz svoj narod. Oni su ostali u Bakingemskoj palati tokom rata uprkos bombardovanju.

Palata je tokom rata bombardovana više puta, a njegove ćerke Elizabeta i Margaret sklonjene su u zamak Vindzor.

Nasledila ga kćerka, kraljica Elizabeta Druga.

Najdugovečnija britanska vladarka kraljica Elizabeta Druga

Kraljica Elizabeta Druga, čiji je nadimak bio Lilibet, nasledila je svog oca nakon njegove smrti 1952. godine. Ona je takođe, kao i njeni roditelji, aktivno učestvovala u Drugom svetskom ratu služeći u ženskom ogranku britanske vojske.

Bila je data za princa Filipa kom je rodila četvoro dece- Čarlsa, Anu, Endrjua i Edvarda.

Nakon očeve smrti postala je kraljica sedam komonvelta- Velike Britanije, Kanade, Australije, Novog Zelanda, Južne Afrike, Pakistana i Šri Lanke.

Ceremonija njenog krunisanja bila je prva ceremonijas ovakve vrste koju je prenosila televizija. Elizabeta je 9. septembra 2015. godine prestigla svoju čukun babu Viktoriju i postala najdugovečniji britanski monarh.

Preminula je 8. septembra prošle godine u zamku Balmoral, nekoliko nedelja nakon što je proslavila platinasti jubilej.

Nakon smrti nasledio ju je sin Čarls Treći.

(Telegraf.rs)