Najteži poraz u američkoj vojnoj istoriji: Dan kada su Indijanci zbrisali celu Armiju SAD

Sent Klerov poraz, ilustracija za članak Teodora Ruzvelta o tom događaju, koji je izašao u izdanju časopisa „Harpers nju mantli” od februara 1896. Foto: Wikipedia/ Rufus Fairchild Zogbaum

Američka vojska svakog 4. novembra obeležava godišnjicu svog najubedljivijeg poraza, i najvećeg kojeg su ikada pretrpeli od oružja Indijanaca: Sent Klerovog poraza, koji se odigrao 1791, kada su snage pod komandom generala Artura Sent Klera razbijene u blizini reke Vobaš (Ohajo) od strane vojske Ujedinjenih indijanskih nacija, kako su oni zvali svoj savez, koji američka istoriografija naziva Severozapadna konfederacija.

Ova bitka na reci Vobaš se odigrala u sklopu Severozapadnog indijanskog rata (1785—1795) i predstavljala je vrhunac neprijateljstava između mlade američke republike i starosedelačke države, kojoj nije priznavan status državnosti, jer bi u suprotnom sporazumi s njom morali „ozbiljno” da se shvate: ovako su bili mrtva slova na papiru a njena teritorija slobodna za otimanje, što je sve veći broj naseljenika i spekulanata i radio.

Preporučujemo

Američka vojska je tada bila jako mala, raspolagala je sa svega 700 ljudi, koji su imali ovlašćenje da čuvaju granicu; Kongres je 1789. ovlastio predsednika Džordža Vašingtona da pozove i državne milicije u pomoć, ako to smatra za potrebno, ali savezna armija kao takva bila je nespremna za bilo kakav ozbiljan sukob, čega je Vašington bio svestan, pa je hteo da se prvo ona izgradi pre bilo kakve ozbiljnije konfrontacije sa Starosedeocima.

Međutim, Kongres nije bio raspoložen da gradi skupu stajaću federalnu oružanu silu, koja bi bila shvaćena kao rivalska formacija milicijama i pretnja po republikansku vladu, pa je morao da se desi Sent Klerov poraz da bi se dozvali pameti. Tog 4. novembra 1791. godine general Sent Kler, inače neiskusan u pogledu krajinskog ratovanja i borbe s Indijancima generalno, pateći od gihta zbog čega je morao da bude na nosilima, do nogu je potučen.

Reprodukcija Fort Rikaverija, originalno podignuta 1793. na mestu na kojem su 1791. snage Ujedinjenih indijanskih nacija potukle tada malu Armiju SAD, zbrisavši je gotovo u potpunosti: u pitanju je bitka poznata kao Sent Klerov poraz. Foto: Wikipedia/Nyttend

Tačnije — njegova slabo obučena i neiskusna vojska. Američki gubici su bili katastrofalni, poginulo im je 656 ljudi a 279 bilo ranjeno (ukupno su raspolagali sa 1.400, računajući i pripadnike državnih milicija koji su pozvani), dok je s druge strane, u vojsci predvođenoj Malom Kornjačom, Plavim Žaketom i Bukongahelasom, poginuo svega 21 ratnik a 40 bilo ranjeno. U biti, američka vojska je zbrisana tog dana.

Dozvavši se pameti, američka savezna vlada je pokrenula reformu (Predstavnički dom Kongresa je obrazovao prvu specijalnu anketnu komisiju u svojoj istoriji, dok je izvršna grana paralelno organizovala svoju prvu istragu), napravila novu oružanu silu, Legiju Sjedinjenih Država, sastavljenu od 5.000 bolje obučenih i opremljenih „regularaca”, koji su narednih godina suštinski poništili indijansku pobedu nad Sent Klerom.

Štaviše, može se reći da su to izveli već decembra 1793, kada su dovršili izgradnju Fort Rikaverija, na samom bojištu gde su dve godine ranije potučeni: tokom juna—jula 1794. uspešno su odbranili tvrđavu, a onda 20. avgusta potukli Ujedinjene indijanske nacije u Bici kod palih stabala (dizanje iz poraza umesto očajavanja, učenje na greškama, istrajnost, upornost, guranje napred uprkos svemu, svedoči o snazi i žilavosti te zemlje).

„Indijanski Grinvilski sporazum”, nepoznati autor, 1795. Moguće je da je slikar neki od oficira generala Entonija Vejna, dominantne figure u sredini kompozicije i jednog od Očeva osnivača Sjedinjenih Država. Foto: Wikipedia

Ovo je rezultovalo Grinvilskim sporazumom (potpisanim u Fort Grinvilu) između Sjedinjenih Američkih Država i Ujedinjenih indijanskih nacija, kojima su i u samom imenu tog sporazuma negirali državnost, budući da se on formalno zvao: „Mirovni sporazum između Sjedinjenih Američkih Država i plemena Indijanaca koja se zovu ...”

Šta je Starosedeocima rečeno da će pisati, druga je stvar; ne kažemo da im je nešto drugo rečeno, ali je moglo biti; a Amerikanci su u engleskoj verziji teksta, jedinoj verziji zapravo, mogli da napišu šta su hteli, pa tako ovde imamo lepu ilustraciju činjenice da istorija počinje pismenošću, da pre pisma nema istorije.

Kao što rekosmo, negacije starosedelačke državnosti omogućila je Amerikancima da se prema sporazumu ponašaju nehajno, tj. da ga suštinski ne poštuju. Jer, sa kim su ga potpisali? Ako biste njih tada pitali, ni sa kim konkretno, jer se s druge strane nije nalazio formalni politički entitet, iako se zapravo nalazio, samo ne država kakvu je „civilizovani” svet poznavao.

Kongres SAD je 1988. državnost u izvesnom smislu priznao samo Irokeškoj konfederaciji, tako što je priznao uticaj njenih institucija na oblik Ustava SAD i na Povelju o pravima.

(Telegraf.rs)