KAKO SU ŽIVELI RUSKI CAREVI PRE PETRA VELIKOG? Najstarija zgrada u Kremlju pruža tačan odgovor! (FOTO)

Granovita palata, najstarija sekularna građevina u Kremlju i celoj Moskvi. Foto: Wikimedia Commons/Ludvig14

Preporučujemo

Granovita palata je zgrada u moskovskom Kremlju u kojoj se nalazi nekadašnja glavna banketna i prijemna dvorana moskovskih velikih kneževa i potom careva koja čak i danas služi kao zvanična ceremonijalna sala u okviru rezidencije predsednika Ruske Federacije.

Ime je dobila po specifičnoj istočnoj fasadi sa horizontalnim redovima oštroivičnih kamenova, i praktično je jedini preostali deo nekada velike vladarske palate koja je bila sagrađena od belog krečnjaka.

Granovita palata u moskovskom Kremlju, pogled sa zvonika cara Ivana III Velikog. Foto: Wikimedia Commons/Ludvig14

Najstarija je to sačuvana sekularna građevina u čitavoj prestonici Rusije, a nalazi se na Sabornom trgu — između Blagoveštanskog i Uspenskog sabora, dva istorijski izuzetno značajna hrama od kojih je ovaj potonji majka-crkva ruskog pravoslavlja.

Iako spolja izgleda kao trospratna zgrada, zapravo je u pitanju jednospratnica sa podrumom koja je sa svoje zapadne strane direktno povezana sa Velikim kremaljskim dvorcem — zvaničnom rezidencijom predsednika Rusije.

Granovita palata i Blagoveštanski sabor, pogled sa Sabornog trga u Kremlju. Foto: Wikimedia Commons/Shakko

Na spratu se nalazi glavna dvorana i susedno sakralno predvorje; obe prostorije su bogato dekorisane freskama i pozlaćenim rezbarijama sa motivima iz istorije Rusije i Ruske pravoslavne crkve, freskama koje su tokom 1880-ih godina obnovljene po nalogu imperatora Aleksandra III, a zasvođena dvorana — koja je u periodu XVI-XVII stoleća korišćena kao prestona — ima površinu od oko 500 metara kvadratnih.

Na južnoj fasadi palate nalazi se Crveni trem, zapravo spoljašnje stepenice dekorisane stilizovanim kamenim skulpturama lavova kojima je car hodao na svom putu ka krunisanju u Uspenskom saboru. Ovo se poslednji put odigralo 1896. godine prilikom krunisanja cara Nikolaja II. Sa Crvenog trema 1682. godine na koplja pobunjenih Strelaca (carske garde) bačeni su rođaci maloletnih careva Ivana i Petra, budućeg Velikog.

Centralni stub u zasvođenoj glavnoj dvorani u Granovitoj palati u Kremlju, sagrađenoj za carevanja Ivana III Velikog. Foto: Wikimedia Commons/polikliet

Staljin je srušio ovaj trem tridesetih godina ne obazirući se na njegovu lepotu (Krasni trem, kako se na ruskom zove, zapravo na staroruskom znači lepi, krasni, što je reč koja se i kod nas ponekad poetično koristi za nešto lepo; krasno na današnjem ruskom znači crveno, a ista stvar se odigrala i u slučaju Crvenog trga), ali je 1994. godine obnovljen uz veliki trošak.

Inače, gradnju carske palate na ovom mestu od koje je Granovita palata poslednji ostatak naložio je moskovski veliki knez Ivan III, deda cara Ivana IV Groznog. Zadatak gradnje kamene palate nakon niza požara koji su satrli mahom drveni Kremlj, poverio je godine 1487. dvojici italijanskih renesansnih arhitekata — Marku Rufu i Pjetru Solariju.

Ulazna vrata u glavnoj dvorani u Granovitoj palati u Kremlju. Foto: Wikimedia Commons/polikliet

Gradnja nove palate dovršena je pet godina kasnije i bila je srce carstva u kojoj su ruski vladari primali strane i domaće poslanike te slavili krunisanja, sve dok prestonica nije preseljena u novoizgrađeni Sankt Peterburg.

Gorepomenuti Ivan IV Grozni tri dana je u Granovitoj palati slavio osvajanje Kazanskog kanata 1552. godine, a 1709. isto je učinio i Petar Veliki nakon prelomne pobede nad Šveđanima u Bici kod Poltave u okviru Velikog severnog rata. Kada je ovaj rat završen 1721. godine trijumfom Rusije, Petar je i to slavio u njoj.

(O. Š.)