Besmrtni genije: Kako je Nikola Tesla postao ikona popularne kulture

Od naučnika do sveca, od filmskog platna do video-igara, srpsko-američki pronalazač Nikola Tesla (1856-1943) prerastao je u globalni kulturni fenomen. Njegovo nasleđe danas ne živi samo kroz tehnologiju koja pokreće svet, već i kroz bezbrojne priče koje oblikuju našu maštu, čineći ga jednom od najprisutnijih istorijskih ličnosti u modernoj fikciji.

Dok su njegovi izumi poput naizmenične struje temelj naše civilizacije, Teslin život – obeležen vizionarskim idejama, sukobom sa Tomasom Edisonom i misterioznim projektima poput Vordenklif tornja – postao je neiscrpna inspiracija za umetnike. Naučna fantastika, stripovi i alternativna istorija prigrlili su ga kao arhetip neshvaćenog genija, čije su ideje često bile previše napredne za njegovo doba.

Preporučujemo

Tesla kao otac Steampunka i junak književnosti

Teslina fiktivna odiseja započela je još za njegovog života. U romanu „Na Mars sa Teslom“ (1901) Veldena Dž. Koba, on putuje na Crvenu planetu. Ovaj motiv istraživanja kosmosa nastavlja se u romanu „Wonder of the Worlds“ (2005), gde se Tesla udružuje sa Markom Tvenom i Harijem Hudinijem u borbi protiv marsovskog imperatora.

Njegov lik često se ukršta sa drugim velikanima. U serijalu Ralfa Vona, Tesla sarađuje sa Šerlokom Holmsom i profesorom Čelendžerom, dok ga roman „Modern Marvels - Viktoriana“ smešta u tim lovaca na vampire zajedno sa Edgarom Alanom Poom, Žilom Vernom i Bremom Stokerom.

Sukob sa Edisonom, poznat kao "rat struja", centralna je tema romana „Poslednji dani noći“ (2016) Grejema Mura. U romanu „Prestiž“ (The Prestige) Kristofera Prista, Tesla kreira mašinu za teleportaciju za mađioničara, što je u filmskoj adaptaciji postala jedna od njegovih najpoznatijih fiktivnih uloga. U romanu Skota Vesterfelda „Goliath“, Tesla tvrdi da je njegov izum izazvao Tungusku eksploziju, prikazujući ga kao genija na ivici ludila.

Čak je i horor majstor H. P. Lavkraft navodno bio inspirisan Teslom prilikom stvaranja svog kosmičkog entiteta Njarlatotepa, putujućeg "naučnika" koji demonstrira čudesne električne naprave.

Superheroj u stripovima i Grafičkim Novelama

U svetu stripa, Tesla je često prikazan kao tvorac čuda. U srpskom stripu „Generacija Tesla“, on izbegava smrt i postaje mentor tima superheroja. U američkoj grafičkoj noveli „The Five Fists of Science“, udružuje se sa Markom Tvenom protiv Tomasa Edisona. Njegov život je detaljno prikazan u grafičkoj noveli „The Inventor: The Story of Tesla“.

U DC-jevom serijalu „JLA: Age of Wonder“, Tesla sarađuje sa Supermenom, dok u popularnom stripu „Atomic Robo“ njegov genij stvara glavnog junaka – svesnog robota. Iako se ne pojavljuje direktno u kultnom „The League of Extraordinary Gentlemen“ Alana Mura, tehnologija u stripu nosi logo "Edison Teslaton", potvrđujući njegov nevidljivi uticaj.

Filmska Zvezda: Od Bouvija do Itana Hoka

Na velikom platnu, Tesla je ostavio neizbrisiv trag. Njegov lik je inspirisao "Ludog Naučnika" u prvom crtanom filmu o Supermenu (1941). Jugoslovenski film „Tajna Nikole Tesle“ (1980), sa Orsonom Velsom u ulozi Dž. P. Morgana, istraživao je Tesline vizije.

Ipak, ulogom koja ga je definisala za modernu publiku smatra se portret Dejvida Bouvija u filmu Kristofera Nolana „Prestiž“ (2006). U novije vreme, glumili su ga Nikolas Holt u „Ratu struja“ (2017) i Itan Hok u eksperimentalnom biografskom filmu „Tesla“ (2020).

Njegov uticaj je vidljiv i u Diznijevom filmu „Tomorrowland“, gde je prikazan kao jedan od osnivača tajnog društva "Plus Ultra", zajedno sa Žilom Vernom i Gistavom Ajfelom.

Naravno, Teslu su glumili i mnogi glumci sa ovih prostora, poput Petra Božovića, Radeta Šerbedžije...

Televizija, Muzika i Viralna Kultura

Televizijske serije su ga takođe oberučke prihvatile. Glumio ga je Dmitrij Čepovecki u čak četiri epizode popularne kanadske serije „Merdokove misterije“. U SF seriji „Sanctuary“, Tesla je pretvoren u vampira i postaje jedan od ključnih likova. Serija „Doktor Hu“ posvetila mu je epizodu „Nikola Tesla's Night of Terror“, a pojavljuje se i u serijama „MacGyver“ i „The Tesla Files“. Komični serijal „Drunk History“ posvetio mu je urnebesnu epizodu u kojoj ga glumi Džon Si Rajli.

U muzici, bend Tesla nosi njegovo ime, a pesme su mu posvetili Orchestral Manoeuvres in the Dark ("Tesla Girls"), They Might Be Giants ("Tesla") i mnogi drugi. Njegov lik se pojavljuje u spotu benda Starset za pesmu "My Demons". U viralnom svetu, Epic Rap Battles of History suprotstavili su ga Tomasu Edisonu, a veb-strip The Oatmeal proglasio ga je "najvećim štreberom koji je ikada živeo".

Tesla u digitalnim svetovima: Od strateških igara do pinbola

Svet video-igara je nezamisliv bez Teslinih tehnologija. "Tesla Coil" je ikonično oružje u serijalu „Command & Conquer: Red Alert“. U „The Order: 1886“, on je saveznik igrača, snabdevajući ga naprednim oružjem. U hitu „Red Dead Redemption 2“, pojavljuje se lik po imenu Marko Dragić, kao jasna posveta Tesli. U igrama „Iron Harvest“, „Fate/Grand Order“ i „Close to the Sun“, Tesla je centralni lik. Čak i društvena igra „Tannhäuser“ smešta ga u alternativni Prvi svetski rat kao ključnu figuru Ruske Matrijaršije.

Nasleđe koje Živi: Od Novčanica do Predloga za Sveca

Teslin uticaj prevazilazi fikciju i ulazi u tkivo svakodnevnog života. Kompanije Tesla, Inc. i Nikola Motor Company direktno se pozivaju na njegovo nasleđe. Njegov lik krasi srpsku novčanicu od 100 dinara i hrvatske kovanice od 10, 20 i 50 evrocenti.

Njegov rođendan, 10. jul, slavi se kao Dan nauke u Srbiji i Dan Nikole Tesle u Hrvatskoj i Najagarinim vodopadima. Vrhunac poštovanja desio se 2021. godine, kada je Teslina naučna fondacija podnela peticiju Srpskoj pravoslavnoj crkvi sa predlogom da se Nikola Tesla kanonizuje za sveca.

Od laboratorije do legende, Nikola Tesla je postao simbol beskrajnih mogućnosti ljudskog uma. Njegova dvostruka zaostavština – jedna koja napaja naše domove i gradove, i druga koja napaja našu maštu – osigurala mu je besmrtnost. On nije samo istorijska ličnost; on je večni heroj, naučnik, čarobnjak i vizionar čije će priče nastaviti da inspirišu generacije koje dolaze.

(Telegraf.rs)