Srednjovekovna crkva u Srbiji koja je samo obris nekadašnje raskoši: Da li ste je obišli?

Foto: Wikimedia/Sors bona

Prostrana ravnica u blizini Novog Bečeja i Novog Miloševa se može pohvaliti ostacima možda i najveće romaničke katedrale. Okružena njivama, ova građevina, odnosno ono što je od nje ostalo i danas je svedok nekadašnje raskoši. 

Preporučujemo

Selo Arača

Po istoimenom selu, koje je ranije tu postojalo i ova crkva nosi naziv. Nažalost su dostupni uglavnom šturi istorijski podaci i o selu i o crkvi.

Interesantno je tumačenje, koje se može čuti od starijih stanovnika u ovom delu Banata. Naime, naziv Arača se dovodi u vezu sa turskim terminom harač. Smatra se da su tadašnji stanovnici donosili harač baš na mestu gde se nalazi današnja katedrala, te da je otuda i celo selo dobilo naziv.

Kada je Mehmed paša Sokolović osvajao Banat, najpre je 1551. godine pod tursku upravo palo selo Arača, a vrlo brzo posle toga i obližnji Galad grad. 

Ono što se može saznati iz dostupnih pisanih izvora jeste da je ovo selo još tokom 17 – og veka postojalo pod tim nazivom. Zapravo postoji zapis da su kaluđeri, pristigli iz Pećke Patrijaršije tu 1660. godine sakupljali priloge. Prema navodima D. Popovića i S. Matića iz dela „O Banatu i banatskom stanovništvu u 17. veku“, zabeležena su imena nekoliko pravoslavnih Srba.

Zbog povećanih nameta, malobrojno stanovništvo napušta trajno ovaj prostor u prvoj polovini 18. veka.

Katedrala Arača

Foto: Wikimedia/Bojan Kojičić

Prvi zapis o ovoj građevini, koja je posvećena Svetom Arhanđelu Mihailu,  potiče iz 13. veka. U to doba je tu postojao manastir monaškog reda benediktanaca, ali podaci za raniji period ne postoje.

Zna se da je 1280. godine u velikoj meri manastir oštećen, a postoje informacije i o njegovoj obnovi 1370. godine. Kraljica Jelena Anžujska je bila zaslućna za obnovu, a mnogi pretpostavljaju da je po njenom nalogu u tom periodu dozidan i toranj, čiji ostaci su i danas vidljivi. 

Foto: Wikimedia/Gstamenko

Zabeleženo je i da je srpski despot Stefan Lazarević dobio u posed 1417. godine Araču. Postoje i dokumenta u kojima se pominje istoimena varoš, a koja datiraju iz 1422. godine.

Posle njega, ovaj posed na upravu dobija srpski despot Đurađ Branković. Kasnije je sinu bosanskog zapovednika uz granicu, Pavlu Birinjiu poklonio mnoge posede, a među njima i atar nekadašnjeg sela Arača, zajedno sa ostacima manastira.

Kako stići do manastira Arača?

Foto: Wikimedia/Bojan Kojičić

Odmah da znate, da se ne radi o lokalitetu koji je adekvatno obeležen i zaštićen, te shodno tome i treba da pratite smernice, kako biste lako stigli do ostataka ove velelepne građevine.

Kada krenete iz pravca Novog Miloševa prema Novom Bečeju, a nakon oko 3 kilometara naićićete na skretanje. Tu je potrebno da skrenete levo i da vozite još oko 4 kilometra. Nemojte da se zabrinete što nema adekvatnog putokaza, a i praktično ničega u okolini, jer ste na pravom putu da otkrijete ovo mesto. Kada pređete navedeni put, već bi trebalo da vam se ukažu ostaci manastira Arača.

Po čemu je još specifična crkva Arača?

Foto: Wikimedia/Bojan Kojičić

Izuzetno interesantna građevina je u pitanju, iako se danas mogu videti samo njeni ostaci.

Osim 15 metara visokog zvonika, možete videti i prozore, koje karakteriše gotski stil arhitekture.

A kada je 2014. godine izvršena rekonstrukcija rozete na nekadašnjem manastiru, tada su dodati i određeni delovi, koji je danas čine tako posebnom, uprkos činjenici da nije u pitanju celokupna građevina.

Ugledaćete i scenu Hristovog Raspeća i dva anđela na plastici, koja se nalazi na južnom kapitelu manastira.

A ako već odlučite da posetite ovaj lokalitet, možete otići i do lokaliteta Galad grad, koji se u blizini nalazi.

(A.B./Telegraf.rs)