Običaj koji postoji jedino nadomak Tršića: Srpski manastir u kom se Vuk Karadžić opismenio
Više puta je srednjovekovno zdanje stradalo, ali je uvek prilično brzo obnavljano...
Da li ste čuli za ratarske sveće i običaj koji je za njih vezan? Verovatno niste, jer o takozvanim oračkim svećama uglavnom znaju i pričaju samo meštani nekoliko lozničkih sela, koji sa uspehom ovu tradiciju održavaju već vekovima.
Preporučujemo
Direktorka TOS-a detaljno objašnjava izmenjena i dopunjena pravila oko vaučera za letovanje u Srbiji
Za njega su se otimale svetske sile: Srpsko selo u srednjem veku imalo više stanovnika nego London
Ipak, čulo se za taj lepi običaj, pa je on i zvanićno uvršten na Listu nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.
Manastir Tronoša
Ne može da se pomene ovaj srpski srednjovekovni manastir, a da se ne pomisli na velikog reformatora srpskog jezika. Upravo su kaluđeri manastira Tronoša zaslužni što se Vuk Stefanović Karadžić opismenio.
U ataru sela Korenita, nadomak Tršića i Loznice se nalazi ovaj manastir, koji pripada Šabačkoj eparhiji Srpske pravoslavne crkve.
Katalina Nemanjić, ugarska princeza i supruga srpskog kralja Dragutina je u Tronoškom letopisu, koji potiče iz 1791. godine navedena kao ktitor manastira.
Više puta je manastir stradao, ali je uvek prilično brzo obnavljan. Glavna manastirska crkva je posvećena Vavedenju presvete Bogorodice.
U drugoj polovini 16. veka je u Tronoši počela da funkcioniše prepisivačka radionica. A značajnu ulogu je ovaj manastir igrao i tokom Prvog i tokom Drugog srpskog ustanka. U to doba su se ustaničke starešine okupljale baš u manastiru Tronoša, kako bi dogovorili buduće aktivnosti protiv turske vlasti. Improvizovana bolnica namenjena ranjenicima je funkcionisala ovde u toku Drugog svetskog rata.
Legende o manastiru Tronoša
U narodnom predanju je očuvano verovanje da su neposredno pred odlazak u Boj na Kosovo, Jug Bogdan i njegovi sinovi sagradili kapelu posvećenu Svetom Pantelejmonu, koja se danas nalazi u neposrednoj blizini manastirske porte. Pored kapele su sazidali i česmu, koja u spomen na graditelje nosi naziv Česma devet Jugovića.
Tokom obnove kapele je urađen i svojevrsni mozaički prikaz braće Jugovića i njihovog oca. Svi su prikazani na konjima pred polazak u Kosovski boj.
Danas se kapela i česma nalaze pod zaštitom valjevskog Zavoda za zaštitu spomenika kulture, kao spomenik kulture od velikog značaja.
Viševekovni običaj očuvan do danas
Svake godine uoči najradosnijeg hrišćanskog praznika se se meštani organizuju i u toku Vaskršnjeg posta prikupljaju novac ili čist vosak. Ko ima vosak, priloži ga, ali samo ako je čist, ko nema, daje novac, kako bi od njega kasnije bio kupljen čist pčelinji vosak.
Od njega se zatim izlivaju dve velike sveće, čija visina je oko 1,5 metara, a svaka u proseku teži oko 50 kilograma.
Obično muškarci iz okolnih sela nose sveće u manastir i to na praznik Veliki četvrtak. A tamo ih dočekuju najčešće igumanija manastira i arhimandrit, pa sveće bivaju ukrašene i zatim u litiji svi vernici, noseći sveće, obiđu oko glavne manastirske crkve. Posle toga sveće bivaju unete i postavljene svaka na svoje mesto, po tradiciji.
Jednu sveću prilažu meštani sela Gornja Borina, Paskovac i Zajača, ali i ostalih koja pripadaju Rađevskom srezu, a drugu, koja pripada Jadarskom srezu, meštani sela Korenita i Tršić.
Kako se jedna izliva u selu Zajača, a druga u manastiru, to se nosioci sveća susreću kod Česme Devet Jugovića u popodnevnim časovima na Veliki četvrtak, pa svi zajedno idu u manastirsku crkvu.
Sveća koju su priložili stanovnici sela iz Rđevskog sreza se postavlja ispred Bogorodičine ikone, a ona koja je doneta od strane meštana Jadarskog sreza ispred ikone Isusa Hrista. Tamo se čuvaju do dogodine i pale se uoči svih velikih praznika za zdravlje i berićet.
Vosak koji preostane, ako preostane, pretapa se i koristi za izradu sveća za narednu godinu.
Nije poznato od kada tačno datira ovaj zanimljivi običaj, koji se održao do danas, ali se prvi pisani trag o njemu sreće još polovinom 18. veka. Postoje indicije da je potekao iz istočne Bosne, ali i da su ga doneli hilandarski monasi, te da datira još iz doba kada su ovim prostorima vladale Osmanlije, mada su to sve pretpostavke.
No, odakle god da je potekao, ovaj interesantni narodni običaj nije prestajao ni u doba ratova, a ni u vreme pandemije korona virusa, mada je organizovan uz maksimalno poštovanje tada aktuelnih mera.
Video: Sveti bor u dvorišu manastira Nikolje uslišava molitve bolesnih
(A.B./Telegraf.rs)
Povezane vesti
Kako su Šveđani i Danci „belim autobusima” spasavali logoraše iz srca Trećeg rajha
Šta to povezuje London i Skoplje? Ta veza traje više od šest decenija
Zašto ne bi trebalo da se dira lastino gnezdo: Narodna verovanje ispunjena toplom simbolikom
Na Aninom Dvoru se čuva replika pištolja kojim je ubijen kralj Aleksandar: Priča se da je ovo poslednje rekao
Telegraf.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.
Komentari
Priče sa Weba
NEVREME SAMO ŠTO NIJE POČELO Evo kada stižu pljuskovi i grmljavine: Meteorolog otkriva u kojim gradovima će uskoro krenuti padavine
NEVREME POGODILO BEOGRAD Kiša napravila kolaps u saobraćaju: Očekuje se SUPERĆELIJSKA OLUJA (FOTO, VIDEO)
PRONAĐENA TIJANA KOJA JE NESTALA U MARTU Lepu vest na društvenim mrežama objavila njena sestra
Maja
Mnogo lep običaj
Podelite komentar