UPOZNAJTE BEOGRAD: Ulica francuskog maršala, rođenog na Dan mladosti, koji je čuvao srpske frontove (FOTO)

Čuveni francuski general Luj Franše d' Epere (fr. Louis Félix Marie François Franchet d’Esperey) ulicu u srpskoj prestonici dobio je jer se u Prvom svetskom ratu borio na strani Srba. Izgleda da je položaj d'Epereove ulice pomalo simboličan: na delu auto-puta koji prolazi kroz sam grad, između dve petlje, ovaj deo pomalo podseća na buran ratnički život slavnog maršala.

Luj Franše d' Epere rođen je 25. maja 1856. godine u Mostaganemu, u tadašnjem francuskom Alžiru. Kao sin oficira konjice, d' Epere se vojno obrazovao u Sen Siru, odakle je otišao na službu u nekadašnju francusku Indokinu. Godine 1913. dobio je na komandu i korpus, a godinu dana kasnije otišao je u Maroko.

PRVI SVETSKI RAT

Iste godine, d' Epere je komandovao korpusom u bici kod Šarloa, zbog čega je tokom rata brzo napredovao. Uoči bitke kod Marne postao je komandant Pete francuske armije. Do marta 1916. godine komandovao je Istočnoj armijskoj grupi i do januara 1917. godine Severnom armijom. Maja 1918. godine teško je poražen od Nemaca, nakon čega je uklonjen sa zapadnog fronta i postavljen za komandanta savezničke vojske na Solunu.

Kako je S. Sretenović zapisao u knjizi "Francusko-srpski odnosi u XIX i XX veku", prelomna godina u ratu, pa i u francusko-srpskim odnosima bila je 1917.

- Te godine u rat na strani Antante su ušle Sjedinjene Američke Države; Rusija, tradicionalni podržavalac Srba, je izašla iz rata zbog boljševičke revolucije; a Italija, saveznica Antante, je doživela poraz kod Kobarida (Kaporeta). Sa druge strane, na Solunskom frontu, na strani saveznika borila se šarolika vojska koju nisu činile samo francuske i srpske trupe već i britanski, italijanski i grčki odredi."

Prilikom organizacije ovakve vojske javljali su se mnogi problemi. Italijani su osporavali francusku vrhovnu komandu, dok su Srbi često težili ka tome da povlače samostalne poteze. Francuzi su promenili nekoliko vrhovnih komandanata na Solunskom frontu sa nadom da će smiriti nesuglasice. U Solun su slati generali sa iskustvom u komandovanju francuskim kolonijalnim trupama: Moris Saraj, Luj Gijoma i Luj Franše d’Epere.

Pod d'Epereovom komandom izvršen je proboj Solunskog fronta, izvedeno je proganjanje nemačko-austrijsko-bugarske vojske, zaključen je ugovor o kapitulaciji bugarske vojske i, konačno, oslobođena je Srbija.

POČASNI VOJVODA SLOBODNE SRBIJE

Franše d'Epere postao je maršal francuske vojske 19. februara 1921. godine, a iste godine dobio je i počasnu titulu vojvode od Srba.

Vojvoda je umro 3. jula 1942 godine. Možda je najbolje svedočanstvo francusko-srpskog prijateljstva, kao ličnog čina u okolnostima Drugog svetskog rata, okupljanje nekolicine Srba na čelu sa kraljem Petrom II Karađorđevićem u Londonu 1942. godine radi odavanja pošte preminulom francuskom maršalu.

Čuveni francuski vojskovođa ima svoju ulicu u dva evropska grada - u Solunu i Beogradu. Deo auto-puta od Mostarske petlje do Autokomande zvanično se zove Bulevar Franša d'Eperea.

(Milica Stojanović / Izvori: S. Sretenović "Francusko-srpski odnosi u XIX i XX veku", Wikipedia)