Nesuđeni spomenik i kapela u kojoj je trebalo da počiva knez Mihailo: Zamislite ovaj prizor na Košutnjaku

Ilustracija: Mihailo Mikešin

Krvavo letnje popodne na Košutnjaku 1868. godine - sa tri hica 10. juna ubijen je srpski vladar Mihailo Obrenović, knez koji je nastavio putem svog oca Miloša i upisao se u istoriju kao jedan od najvažnijih srpskih vladara.

Na Košutnjaku, mestu ubistva kneza, koji je toliko zadužio Srbiju da je dobio spomenik na centralnom mestu u Beogradu, na današnjem Trgu republike, čije ime nosi jedna od najvažnijih gradskih ulica i koji je sahranjen u Sabornoj crkvi, nalazi se veoma skromno spomen obeležje koje je nedavno obnovljeno.

Preporučujemo

To je spomenik bez ikakve skulpture, jedna masivna kamena ograda, koja ukazuje na to da se u njenom središtu nalazi nešto zaista važno. A to važno je mesto na kome je knez Mihailo ubijen, jedan manji prostor na zemlji posebno ograđen još jednom ogradom od kovanog gvožđa.

Da li je mesto ubistva velikog srpskog vladara, koji je u dva navrata bio na prestolu, dovoljno jasno obeleženo? Beograd se, svakako, u velikoj meri odužio knezu spomenikom u centru grada. Ipak, mesto njegove smrti je označeno dostojnim, ali veoma skromnim spomenikom. Moglo je biti i drugačije da se ostvarila vizija ruskog vajara Mihaila Osipoviča Mikešina.

On je smatrao da je potrebno da se knez sahrani u velelepnoj kapeli, koja bi bila podignuta nedaleko od mesta njegovog ubistva u Košutnjaku. I to bi bio jedan od najlepših i, za naše prostore, posve neobičan spomenik pred kojim bi generacije koje dolaze ostajale bez daha.

U okviru spomenika nalazile bi se dve fontane sa visokim mlazevima vode. Iza njih uzdizalo bi se monumentalno stepenište koje bi vodilo do spomenika knezu i to bi bila skulptura kakva nije uobičajena za naše prostore.

Knez Mihailo bio bi predstavljen u vojničkoj uniformi, ali u poluležećem položaju. Kraj njegovog levog boka nalazila bi se zmija otrovnica, koja ga ujeda i tako simbolizuje tragediju.

Osim ovog spomenika na Košutnjaku, ruski arhitekta predložio je još jedan koji bi se nalazio kod Velike pijace, ali on bi bio potpuno drugačije koncipiran.

Od oba spomenika se odustalo.

Na kraju, jedan, ali reprezentativan spomenik knezu podignut jena Pozorišnom trgu, današnjem Trgu republike i rad je italijanskog vajara Enrika Pacija. Ovaj spomenik otkriven je 19. decembra 1882. godine.

Knez Mihailo je bio učen čovek, koji je mnogo vremena proveo u Evropi i stekao bogato političko i diplomatsko iskustvo sa kojim se po drugi put vratio na vlast. On je učinio mnogo za oslobođenje Srbije od Turaka i njihovog uticaja. Naredio je i rušenje Stambol kapije koja je Turcima služila za vešanje pobunjenika. Na spomeniku koji se nalazi na Trgu republike ispisana su upravo imena gradova koji su zahvaljujući knezu konačno oslobođenja otomanske vlasti: Beograd, Smederevo, Kladovo, Užice, Soko i Šabac.

Srbija je samo deset godina kasnije na Berlinksom kongresu dobila potpunu nezavisnot, a narod je dostojno čuvao sećanje na ubijenog kneza.

Inače, u atentatu koji se dogodio 1868. godine stradao je ne samo srpski vladar, već i jedna dama koja je svojim telom pokušala da ga spasi. To je bila Anka Konstantinović, njegova sestra od strica.

Organizatori i izvršioci zločina bila su braća Radovanović. Motiv je bila osveta zbog njihovog brata Ljubomira.

Pokušali su da pobegnu, ali su uhvaćeni i streljani na Karaburmi.

(Telegraf.rs)