Tišina koja je mnoge bolela: Verski život i tolerancija u periodu kada su sve crkve bile "jednako skrajnute"

Neobično težak period za crkve i verske zajednice bio je onaj posle Drugog svetskog rata. Deceniju posle oslobođenja više nije bilo pretnji neprijatelja, rušenja i pustošenja, ali tišina koja je nastala u verskom životu mnoge je bolela.

Verske zajednice su opstale, ali su bile marginalizovane u društvu i morale su da se bore za preživljavanje i uticaj, da se dovijaju kako bi "doskočile" političarima i za svoju zajednicu obezbedile koliko-toliko benefita.

Preporučujemo

U tom smislu može da se govori o jednom izuzetno stabilnom periodu, ali periodu stagnacije u kojem je pre svega Srpska pravoslavna crkva mnogo izgubila, kao i o periodu tolerancije. Bratstvo i jedinstvo dovelo je do nulte tolerancije na etničke tenzije, a s tim u vezi za državu su sve verske zajednice bile jednake, tačnije "jednako skrajnute".

Foto: Nikola Tomić

Svi su, dakle, bili na istoj muci i njihovi čelnici imali su i te kako razloga za međusobnu podršku. Na primer, beogradski biskup Franc Perko bio je viđan kao gost svetosavskog hrama. Čestitke i poruke mira i ljubavi u danima praznika nikada nisu izostajale...

Svaka se zajednica borila, pak, da u gradu koji je od religije bio otrgnut ostavi svoj trag.

Treba spomenuti da čitavih pedeset godina nije bilo konkursa za izgradnju crkava, a sakralna arhitektura toliko je zapostavljena da je taj predmet ukinut i na nastavi Arhitektonskog fakulteta.

Postojeće crkve su, s druge strane, čuvane, pa čak i obnavljane. Patrijarh German uspeo je da izdejstvuje brojne dozvole za obnovu svetinja. Ne može se reći da komunistička vlast nije bila tolerantna prema verskim zajednicama, ali ih je stavljala na dno društvene lestvice.

Foto: Nikola Tomić

Dobra stvar je bila ta da su vlasti bile zainteresovane da postojeće objekte sačuvaju u kontekstu istorijskog značaja, pa je i od države moglo da se očekuje finansiranje projekata obnove i konzervacije, kao i stručna pomoć.

Najveći uspeh koji je zabeležio patrijarh German bila je dozvola za podizanje Hrama Svetog Save 1984. godine i to nakon čak 88 molbi i mukotrpnih razgovora.

Veliki uspeh katoličke crkve u tom periodu bilo je osnivanje Župe Svetog Josipa Radnika na Karaburmi 1971. godine sa skromnom crkvom.

Takođe, izdejstvovali su i završetak izgradnje Crkve Svetog Antuna, koju je zaustavio Drugi svetski rat.

Foto: Mateja Beljan

Islamski vernici ostali su orijentisani na Bajrakli džamiju, a što se tiče Jevreja, oni su izgubili mnogo ne samo tokom, već i u prvim godinama nakon Drugog svetskog rata. Brojne sinagoge su iz nejasnih razloga srušene od strane nove vlasti. Preostala im je samo jedna - Šukat Šalom, koja je obnovljena 1959. godine uz pomoć države.

Jevreji su možda najpozvaniji da podsete na važnost tolerancije - od preko 10.000 članova njihove zajednice posle rata ostalo je svega nekoliko stotina. Danas se na Dan Hanuke, jevrejski praznik slobode i svetlosti, u sinagogi okupljaju članovi svih naših verskih zajednica i simbolično, svi zajedno, pale sveće.

(Telegraf.rs)