UPOZNAJTE BEOGRAD: Znate li da skoro svakodnevno prolazite pored nekadašnjeg logora? (FOTO)

Foto: Marko Todorović

Tokom Drugog svetskog rata na teritoriji okupiranog Beograda postojala su četiri koncentraciona logora - Staro sajmište, Banjički logor, Mališića ciglana i Topovske šupe. Ipak, izgleda da jedan narod koji je vrlo ponosan na svoje antifašističko opredeljenje ponekad premalo zna o tim mestima.

Prvi koncentracioni logor u Beogradu otvoren je u Topovskim šupama, delu nekadašnje kasarne Vojske Kraljevine Jugoslavije, u kojem se nalaze objekti za smeštaj artiljerijskog oruđa.

Kasarna, koja se između dva svetska rata zvala Kasarna kraljevića Andreja, nalazila se u beogradskom naselju Voždovac u Tabanovačkoj ulici broj 1 i u njoj su pored poligona za artiljerijsko vežbalište podignuti objekti u kojima su smešteni potkivačka škola, sklonište za artiljerijska oruđa i objekti za smeštaj vojske i konja.

Ovo je bio "prolazni" logor, tačnije u njemu nije bio organizovan ni prinudni rad ni likvidacija, već samo okupljanje i smeštaj radi organizovanog masovnog ubistva koje je vršeno na drugim mestima: trostruki surduk između Bežanije i Surčina, selo Jabuka u okolini Pančeva, Banjički logor, odnosno transporta žena, dece i staraca u logor na Starom sajmištu kad je on osnovan 28. oktobra 1941. godine.

Prva hapšenja Jevreja u Srbiji su počela 14. i 15. avgusta 1941. godine kada su uhapšeni svi Jevreji iz Banata (oko 3.300 ljudi svih uzrasta) i smešteni u tri privremena logora u Velikom Bečkereku, Pančevu i Novom Bečeju. Odatle su do 20. septembra 1941. transportovani šlepovima Dunavom do Beograda gde je uz pomoć predstavništva Jevrejske zajednice organizovan njihov smeštaj u kuće drugih Jevreja u Beogradu i u Aškenaski hram.

Logorom je upravljala nemačka Policija bezbednosti, u najvećoj meri Gestapo, preko uprave logora koju su činili odabrani zatočeni Jevreji a masovna ubistva je vršila vojska nacističke Nemačke. Zločini nad ljudima smeštenim u logor bili su opravdavani "merama pokajanja" kojima je bilo predviđeno da se za svakog ubijenog nemačkog vojnika na teritoriji okupirane Srbije ubije sto građana Srbije, a za svakog ranjenog 50.

Kada je logor logor na Starom sajmištu osnovan 28. oktobra 1941. godine žene i deca Jevreji iz logora Topovske šupe su transportovani u njega a muškarci su odvođeni na različite lokacije i ubijani do decembra 1941, kada je logor prestao sa radom. U periodu od marta do maja 1942. godine su svi jevrejski zatvorenici u logoru Sajmište (oko 6.280 žena i dece) ubijeni u "dušegupki" i tada je okupirana Srbija proglašena "očišćenom od Jevreja".

Za vreme postojanja Topovskih šupa, kroz ovaj logor prošlo je oko 4.000 ljudi.

Spomen-ploča Jevrejima i Romima koji su bili smešteni u ovom logoru na Autokomandi postavljena je 2004. godine na obodni zid jednog od objekata logora, a prema rešenju čiji je autor Aleksandar Nećak. Na njoj je napisano na tri jezika (srpskom, hibru i engleskom):

"Na ovom mestu od avgusta do decembra 1941. nalazio se nacistički koncentracioni logor za Jevreje i Rome iz Beograda i Banata. Svi su proglašeni za taoce i dnevno po nekoliko stotina je odvođeno na streljanje".

Povodom Međunarodnog dana sećanja na žrtve holokausta 21. januara 2006. godine je otvoren Spomen-park Topovske šupe.

(M. S. / Izvor: wikipedia)