Stub pravoslavlja koji teškom mukom opstaje vekovima: Turci su ga osvojili izdajom, a bio je i nemački magacin za mine (FOTO)

Najveća svetinja u dobrunskoj parohiji je manastir Uspenja Presvete Bogorodice u Dobrunu, poznat i kao manastir Kruševo. Osnovan je u XIV veku, 1343. godine. Ktitor manastira je župan Pribil sa sinovima Stefanom i Petrom. U doba kralja, a potom cara Dušana (1331-1345. i 1345-1355) u Dobrunu dužnost čuvara tog dela zapadne granice srpske države vrši župan Pribil, piše srpskoblago.org.

Pored županskog dvora u tvrđavi gradi oko 1340-1343. godine manastir. Manastirska crkva je bila skromna, zidana je od kamena i sige, imala je oblik jednobrodne zasvedene bazilike bez kupole. Hram su živopisali vrsni zografi iz južne Srbije.

Preporučujemo

TURCI GA OSVOJILI IZDAJOM

Posle monašenja župana Pribila (monaško ime Varnava) nasleđuju ga sinovi prvo Stefan, a potom Petar, koji je dozidao spoljnu pripratu i riznicu sa severne strane i živopisao ih 1383. godine. U vreme župana Petra u Dobrunu je bilo oko 720 monaha. Pod uticajem bosanskih vlastelina Radinovića i Pavlovića, koji su stolovali u Višegradu, povlači se župan Petar i po primeru svoga oca zamonašio se dobivši ime Jovan. Dobrun je pao pod Turke 1462. godine.

Prema sačuvanoj legendi, osvojen je izdajom. Jedan srpski sluga otkrio je Turcima da su iz Dobruna otišli svatovi po mladu u Prijepolje. Turci su sačekali svatove u povratku iza Bijelih Brda, pobili ih, preobukli se u svatove, ušli u grad Dobrun i zauzeli ga. Tom prilikom razrušili su grad, dok je manastir oštećen. Mlađi monasi su se razbežali po nepristupačnim isposnicama širom dobrunske oblasti dok su u manastiru ostali samo stariji.

Posle smrti ovih monaha manastirska crkva je otvarana samo o velikim praznicima, dok manastir nije porušen i potpuno zapusteo.

Manastir obnavljaju u XVI veku monasi, koji su nakon napuštanja dobrunskog manastira osnovali metoh u mestu Vagan. Turci su ga ponovo porušili krajem XVII veka, a monasi su se razbežali po starim isposnicama. Narod dobrunskog kraja obnovio je manastir krajem XVIII veka. Nažalost, u manastiru nije bilo monaha, pa se služilo tri puta godišnje: na Božić, Vaskrs i na Duhove.

Ustanak u Bosni i Hercegovini 1875. godine Turci su kaznili rušenjem velikog broja svetinja, među kojima i manastir Dobrun. Berlinskim kongresom 1878. godine Bosna je dobila novog gospodara, umesto Turske Austro-Ugarsku. Zahvaljujući mitropolitu Savi Kosanoviću, narodu dobrunskog kraja i pomoći baronice Vilhelmine Nikolić, manastir Dobrun je 1884. godine obnovljen. Obnovljena je prvobitna crkva župana Pribila, a ne i priprata i riznica župana Petra.

Tokom Prvog svetskog rata manastir je ponovo stradao.

Sa obnavljanjem se počelo 1921. godine. Prilikom obnove prekrečen je ktitorski natpis iznad nadvratnika na ulazu u narteks, a stare freske u zasvedenom tremu pokrivene su novim slojem živopisa.

MAGACIN ZA MINE U DRUGOM SVETSKOM RATU

Nova nesreća zadesila je manastir u Drugom svetskom ratu. Nemci su crkvu koristili kao magacin za mine, koje su januara 1945. godine aktivirali i razorili manastir do temelja. Ovo je bilo najteže razaranje manastira. Ostali su samo priprata i zvonik. Narod nije mogao da gleda svoju svetinju razorenu.

Za godinu dana manastirska crkva je obnovljena i osvećena u nedelju po Mitrovdanu 1946. godine. Na svu sreću u poslednjem ratu 1992-1995. godine manastir je sačuvan. Godine 1994. nakon 250 godina odlukom mitropolita Dabrobosanskog Nikolaja manastir je ponovo naseljen monasima.

(Telegraf.rs)