U Beogradu živi gotovo trećina Srbije, ali jedan podatak mnogo je strašniji: Tiče se dece, ovo je ALARM

Poslednji demografski podaci pokazuju da približno četiri miliona stanovnika Srbije živi u svega 18 odsto naselja. Manje od 500 žitelja ima oko 700 naselja i, kako ukazuju iz Republičkog zavoda za statistiku (RZS), ta mesta nemaju nikakvu demografsku perspektivu.

Iako u Beogradu živi gotovo trećina Srbije, ni prestonica nije izuzeta od pada broja stanovnika. Naime, u mnogim prestoničkim opštinama je manje ljudi, pa je tako, primera radi, Stari grad izgubio petinu stanovnika u poslednjih 20 godina, dok ovaj trend beleže i Savski venac, Vračar i Novi Beograd.

Preporučujemo

Mada je depopulacija sveprisutna u celoj zemlji, ona nije regionalno ujednačena, a najveće smanjenje broja stanovnika između dva popisa stanovništva imaju Severnobanatska, Borska i Zaječarska oblast, koje danas imaju petinu stanovnika manje, dok najmanji pad beleže Južnobačka, Raška i Pčinjska oblast, u kojima danas živi pet procenata stanovnika manje.

Ubedljivo najneveselija slika je u opštinama u jugoistočnom delu Srbije – pre svih Crnoj Travi i Gadžinom Hanu, u kojima je stanovništvo za trećinu manje, a potom Medveđa, Babušnica i Bosilegrad, gde je broj stanovnika smanjen za četvrtinu.

S druge strane, najmanji pad broja stanovnika, prema poslednjem popisu koji je RZS sproveo 2022., zabeležen je u Čajetini, opštini kojoj pripada veći deo Zlatibora. Najstrašnije od svega je da čak 463 naselja u Srbiji nemaju nijedno dete.

Ovaj podatak je alarm 

Prema mišljenju dr Ivana Marinkovića, višeg naučnog saradnika Centra za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka, ovi rezultati pokazuju alarmantne demografske obrasce na nivou naselja u Srbiji i govore da 463 naselja nemaju nijedno dete, odnosno osobu mlađu od 15 godina, 55 naselja nema nijednu ženu, 315 naselja nema žena u fertilnom periodu (15–49 godina).

Čak 545 naselja nema nijednu ženu u optimalnom reproduktivnom dobu, odnosno u periodu od 20 do 34 godine. Ovi brojevi nedvosmisleno ukazuju na izuzetno nepovoljnu demografsku strukturu i gotovo potpunu isključenost mnogih sredina iz procesa biološke reprodukcije.

Što se tiče broja naselja naše zemlje u kojima je prisutna depopulacija i toga koliki broj njih ima šansu za opstanak do sredine ovog veka, Marinković, koji već godinama proučava procese depopulacije u Srbiji, kaže:

"Depopulacija je prisutna u čak 95 odsto naselja u Srbiji, a poslednji popis stanovništva pokazao je da je čak 4.429 naselja u 2022. godini imalo manji broj stanovnika nego 2011. godine. Posebno zabrinjava podatak da 3.193 naselja imaju manje od 500 stanovnika, što ih svrstava u grupu sa veoma niskom šansom za dugoročnu demografsku održivost. Procenjuje se da će značajan broj tih naselja, ukoliko se ne preduzmu ciljani podsticaji, nestati sa demografske mape naše zemlje do sredine 21. veka".

Šta govore demografske projekcije – koji će gradovi zadržati pozitivan prirodni priraštaj i da li će stanovništvo Srbije biti koncentrisano u četiri velika centra?

U periodu između 2011. i 2022. godine pozitivan prirodni priraštaj zabeležen je samo u nekoliko opština – Novom Pazaru, Tutinu, Preševu i delimično Bujanovcu. Međutim, čak je i u njima rast često uslovljen i specifičnostima popisne metodologije. Projekcije ne govore o potpunoj koncentraciji stanovništva samo u Beogradu, Novom Sadu, Kragujevcu i Nišu, ali je činjenica da ti centri, pre svega Beograd i Novi Sad, privlače najviše unutrašnjih migracija. Taj proces doprinosi sve većim regionalnim razlikama i "pražnjenju" ruralnih i pograničnih delova Srbije.

Kad je reč o očigledno značajnom smanjenu broja dece i mladih u odnosu na prethodni popis stanovništva, a istovremenom povećnju broja starih, on objašnjava da povećanje učešća starijih osoba i smanjenje broja mladih dovodi do neodrživog odnosa zavisnosti – sve manje radno sposobnih mora da izdržava sve više starih.

- To ima direktne posledice na penzioni, zdravstveni i obrazovni sistem, ali i na ukupni ekonomski potencijal i razvoj zajednica. Poslednji popis stanovništva iz 2022. godine otkriva da je broj mladih uzrasta 15–34 godine opao čak za 370.000 osoba, dok je broj starijih od 60 godina porastao za više od 160.000 u odnosu na prethodni popis iz 2011. godine - ukazuje Marinković.

On se dotakao i "trenda" da se se iz godine u godinu rađa sve manji broj beba.

- Broj žena u fertilnom periodu, to jest od 15. do 49. godine manji je za 210.000 u odnosu na prethodni popis stanovništva, a onih u optimalnom dobu za rađanje (20–34 godine) za 150.000. Ova promena strukture znači da i uz nepromenjene stope fertiliteta broj rođenja mora da opada jer je manje žena koje mogu da rađaju. Istovremeno, veliki broj starih povećava ukupnu smrtnost, čime se dodatno produbljuje negativan prirodni priraštaj - navodi Marinković.

Zato se, zaključuje on, očekuje da će broj živorođenih i dalje opadati, čak i ako se ostvare pojedine mere populacione politike, jer je struktura stanovništva već duboko poremećena.

(Telegraf.rs/Politika)