Ova zgrada nekada je bila najznačajnija u Staroj Pazovi: Bila je sirotište, "vila na jezeru", ali i škola...

Naselja u staropazovačkoj Opštini imaju dugu istoriju, a neka sežu i u praistoriju. Artefakta govore o ostacima Belegiške kulture, koja je u bronzano doba obuhvatala veliki deo Panonske nizije, uključujući i podunavlje na teritoriji ove Opštine. U novijoj istoriji, u doba kada je ovaj kraj pripadao Austriji, formirana je vojna granica, koju su pratila skromna naselja.

Krajem devetnaestog i u dvadesetom veku veleposednici i na ovim prostorima grade vile i poslovne zgrade, tada u preovlađujućem stilu bečke secesije. U centru Stare Pazove ostala su zdanja porodice Petrović, sadašnja zgrada Poreske uprave, ulična zgrada Tehničke škole i nekadašnji hotel Srem, podignuti su u prvim godinama dvadesetog veka. U Golubincima je restaurirana nekadašnja upravna zgrada graničarske posade, koja se naziva dvorac Šlos. Ovaj spomenik kulture od velikog značaja podignut je u drugoj polovini 18.veka. Uz Šlos Golubinčani imaju i nekoliko starinskih kotobanja, koje, takođe, spadaju u spomenike kulture.

Preporučujemo

Fotogradiju možete pogledati OVDE

Nova Pazova, nastala početkom 18. veka kolonizacijom Nemaca, mahom iz pokrajine Švabija, izgrađena je u stilu nemačkih sela. Nešto kasnije, pored Nemaca i imućnije domicilno stanovništvo počelo je da gradi slične kuće i u drugim naseljima staropazovačke opštine, to su poznate "švapske kuće" sa zidanim ulazom - ajnfotom, koji je bio obložen pločicama i imao bogato ukrašenu ajnfort kapiju. Do nedavno u Novoj i Staroj Pazovi mogla se videti još poneka.

Međutim, ekspanzivna i brza gradnja stambenih zgrada na teritoriji opštine Stara Pazova ostavila je naselja bez prepoznatljivih zdanja iz dvadesetog i devetnaestog veka. Moglo bi se reći da, osim crkava i onoga što je obuhvatio Zavod za zaštitu spomenika kulture, sve drugo je ili srušeno ili nadograđeno i potpuno izmenjeno.

Jedna od retkih preostalih građevina je vila u Novoj Pazovi u kojoj je bilo smešteno sirotište "Siloa". Dugo vremena kraj ovog objekta bila je poveća bara, meštani su je zvali jezero. Smatra se da je sirotište, koje su pre oko 150 godina osnovali tadašnji stanovnici Nove Pazove, Švabe, tada bilo najznačajnija ustanova u ovom mestu. Sa odlaskom Švaba, posle Drugog svetskog rata, otišla su i deca iz sirotišta. Novi kolonisti su lepo, staro zdanje zvali "vila na jezeru". Vila je ostala u funkciji i namenjena deci. Zabeležno je da je 1947. u ovom objektu otvorena progimnazija. U to vreme osnovna škola je trajala samo četiri razreda a đaci koji su se dalje školovali išli su naredna četiri razreda u progimnaziju i dalje, četiri godine, u gimnaziju.

Ubrzo je usledila reforma školstva i „vila na jezeru“ je ostala bez đaka i bez društvene brige potrebne javnom objektu. Krajolik se uveliko promenio, u blizini vile nema više bare, Drvarska ulica je dobila novi izgled, a bivše sirotište je na neki način podeljeno u stanove.

(Telegraf.rs/Sremske novine/Branka Topalović)