Šta bi se desilo u ratu Tajlanda i Kambodže? Jača strana je saveznik SAD, slabijoj "leđa čuva" Kina

Smrtonosni sukob na tajlandsko-kambodžanskoj granici suprotstavlja dugogodišnjeg saveznika Sjedinjenih Država sa decenijama iskustva relativno mladoj oružanoj sili koja ima bliske veze s Kinom.

Bangkok i Pnom Pen sukobljavaju se oko teritorije koja je sporna još otkako je kolonijalna sila Francuska pre više od jednog veka povukla granicu između njih.

Više od deset ljudi je, prema izveštajima, ubijeno, a više od 100.000 civila evakuisano otkako su sukobi počeli u četvrtak, piše CNN.

Evo pregleda istorije i sposobnosti obe strane.

Brojevi idu u prilog Tajlandu

Tajlandska vojska daleko nadmašuje vojsku susedne Kambodže, kako po broju ljudstva tako i po naoružanju.

Tajland ima ukupno 361.000 aktivnih pripadnika u svim granama vojske, što je tri puta više od Kambodže. Ti vojnici imaju na raspolaganju naoružanje o kojem njihovi kambodžanski pandani mogu samo da sanjaju.

"Tajland ima veliku, dobro finansiranu vojsku, a njegovo ratno vazduhoplovstvo jedno je od najbolje opremljenih i obučenih u jugoistočnoj Aziji", naveo je Međunarodni institut za strateške studije (IISS) u svom izveštaju "Vojna ravnoteža 2025".

Rangiranje vojnih kapaciteta 27 regionalnih zemalja iz 2024. godine, koje je sproveo Institut Lowy, svrstava Tajland na 14. mesto, a Kambodžu na 23.

Takav nesrazmer je možda i očekivan, s obzirom na to da Tajland ima četiri puta više stanovnika od Kambodže i BDP više od deset puta veći. Za razliku od Kambodže, Laosa i Vijetnama, Tajland je izbegao razaranja u ratovima koji su zahvatili region u drugoj polovini 20. veka, kao i prethodni evropski kolonijalizam.

Sve u svemu, kada se uzmu u obzir vojne, ekonomske, diplomatske i kulturne snage, u Lowy-jevom Azijskom indeksu moći, Tajland je rangiran na 10. mestu i smatra se srednjom silom, odmah iza Indonezije, ali ispred Malezije i Vijetnama.

Lowy svrstava Kambodžu među manje sile u Aziji, u grupi sa zemljama kao što su Bangladeš, Šri Lanka i Laos.

Tajland ima snažne veze sa SAD i globalnu orijentaciju

Tajlandska vojska odavno ima značajnu ulogu u politici kraljevine. Zemljom već godinama dominira konzervativni establišment koji čine vojska, monarhija i uticajne elite.

Generali su preuzeli vlast u 20 državnih udara od 1932. godine, često obarajući demokratski izabrane vlade, navodi se u CIA-inom Svetskom faktografskom pregledu, a vojska sebe prikazuje kao krajnjeg branioca monarhije.

Tajland je saveznik Sjedinjenih Američkih Država po ugovoru, status koji datira od potpisivanja Ugovora o kolektivnoj odbrani jugoistočne Azije, poznatijeg kao Manilski pakt, 1954. godine, prema podacima američkog Stejt departmenta.

Tokom Vijetnamskog rata, Tajland je ustupio američkom ratnom vazduhoplovstvu korišćenje nekoliko svojih baza, uključujući i one na kojima su bili smešteni bombarderi B-52, a desetine hiljada tajlandskih vojnika borile su se na strani SAD i Južnog Vijetnama protiv komunističkog Severa.

Snažne veze Vašingtona i Bangkoka opstale su do danas. Tajland ima status glavnog saveznika izvan NATO u očima SAD, što mu donosi posebne beneficije, uključujući višedecenijsku američku vojnu podršku i pristup programu naoružanja.

Tajland i Indo-pacifička komanda SAD zajedno organizuju godišnju vojnu vežbu "Cobra Gold", koja je počela 1982. kao zajednički manevar s Amerikancima, ali se od tada proširila i na desetine drugih učesnika. To je najdugovečnija međunarodna vojna vežba na svetu, prema američkoj vojsci.

Pored "Cobra Gold", tajlandske i američke snage održavaju više od 60 zajedničkih vežbi godišnje, a više od 900 američkih aviona i 40 ratnih brodova posećuje Tajland svake godine, navodi Stejt department.

Uprkos svemu tome, danas tajlandska vojska pokušava da vodi uravnoteženiju vojnu politiku i poslednjih godina jača veze s Kinom.

Ne želeći da zavisi isključivo od jedne zemlje kao snabdevača oružjem, Tajland je takođe razvio snažnu domaću industriju naoružanja, uz pomoć zemalja kao što su Izrael, Italija, Rusija, Južna Koreja i Švedska, navodi se u izveštaju "Vojna ravnoteža".

Kineska podrška Kambodži

Vojska Kambodže je mlada u poređenju s tajlandskom, osnovana 1993. godine nakon što su snage komunističke vlade spojene s dve nekomunističke otporaške armije, navodi IISS.

"Kambodža ima najznačajnije međunarodne odbrambene veze s Kinom i Vijetnamom. Iako se tradicionalno oslanjala na Rusiju za nabavku vojne opreme, Kina se pojavila kao ključni dobavljač", piše IISS.

Peking je čak izgradio mornaričku bazu u Kambodži. Pomorska baza Ream, u Tajlandskom zalivu, mogla bi da primi kineske nosače aviona, prema međunarodnim analitičarima.

Kambodža i Kina su u maju završile sedmo izdanje svoje godišnje zajedničke vojne vežbe "Zlatni zmaj", koja je najavljena kao najveća do sada i obuhvatala je vežbe bojevog gađanja.

To je odnos za koji se očekuje da će "dostići novi nivo i postići novi razvoj" ove godine, prema februarskom izveštaju na engleskom jeziku koji je objavila Narodnooslobodilačka vojska Kine.

"Kina i Kambodža su neraskidivo povezani prijatelji koji... uvek podržavaju jedni druge. Dve vojske uživaju neraskidive odnose i čvrsto bratstvo", izjavio je portparol kineskog Ministarstva odbrane, pukovnik Vu Ćijen, na konferenciji za štampu u februaru, kada je upitan o mogućim pukotinama u odnosima.

Kambodžanska vojska zaista treba tu podršku.

"Kambodža trenutno nema sposobnost da samostalno dizajnira i proizvodi savremenu opremu za svoje oružane snage", navodi se u izveštaju IISS-a.

Naoružanje obe strane

Ojačano godinama američke podrške, kraljevsko tajlandsko ratno vazduhoplovstvo je dobro opremljeno, sa najmanje 11 savremenih švedskih Gripen lovaca i desetinama starijih američkih aviona F-16 i F-5, prema IISS-u. Kambodža nema vazduhoplovstvo sposobno za borbena dejstva.

Na kopnu, Tajland ima veliki broj tenkova, uključujući 60 savremenih kineskih VT-4, i stotine starijih američkih. Kambodža ima oko 200 starih tenkova kineske i sovjetske proizvodnje, prema podacima iz "Vojne ravnoteže".

Tajlandska vojska raspolaže sa više od 600 artiljerijskih oruđa, uključujući najmanje 56 moćnih haubica kalibra 155 mm i više od 550 vučenih topova kalibra 105 mm. Kambodža ima samo desetak haubica od 155 mm i oko 400 manjih vučenih topova, prema IISS-u.

U vazdušnom segmentu, tajlandska vojska ima američke jurišne helikoptere Cobra kao i 18 transportnih helikoptera Black Hawk. Kambodža ima svega nekoliko desetina starijih transportnih helikoptera sovjetske i kineske proizvodnje.

Šta bi moglo da se desi?

Karl Šuster, vojni analitičar sa sedištem na Havajima i bivši direktor operacija Zajedničkog obaveštajnog centra američke pacifičke komande, rekao je da, iako Tajland ima brojčanu i kvalitativnu vojnu prednost, Kambodža ima barem jednu prednost - stvarno zemljište duž sporne granice.

"Teren omogućava lakši pristup iz kambodžanske teritorije ka spornom području", rekao je Šuster za CNN.

A s obzirom na to da su kambodžanske snage navodno postavile mine i zamke u spornoj zoni, očekuje se da će Tajland koristiti oružje dužeg dometa, dodao je.

"Kraljevsko tajlandsko ratno vazduhoplovstvo je superiorno, kao i njihove specijalne jedinice", rekao je Šuster. "Mislim da će Tajlanđani u sukobu želeti da se oslone na vazdušnu nadmoć i vatrenu moć dugog dometa."

(Telegraf.rs)