Ruski "nepotopivi nosač aviona" u srcu Evrope: Ovde čuvaju nuklearno oruže, mogu da dosegnu čak 6 članica NATO

Smeštena između Poljske i Litvanije, ruska ekslava Kalinjingrad ponovno je u središtu globalnih napetosti. Zbog velike militarizacije i navodnog skladištenja taktičkog nuklearnog oružja, ovaj komad ruske teritorie usred NATO predstavlja jedinstvenu stratešku pretnju i geopolitičku zagonetku.

Kalinjingradska oblast, zapadna ispostava Ruske Federacije, jedinstveni je geografski i politički fenomen. Ovaj komad zemlje, površine tek nešto veće od Crne Gore, u potpunosti je okružen članicama Evropske unije i NATO saveza, bez kopnene veze s ostatkom Rusije. Njegova istorija duboko je ukorenjena u evropskom tlu; kao pruski Konigsberg, bio je dom filozofa Imanuela Kanta i ključno utvrđenje Teutonskih vitezova. Međutim, ishod Drugog svetskog rata dramatično je promenio njegovu sudbinu. Potsdamskim sporazumom 1945. godine teritorija je pripala Sovjetskom Savezu, a Staljin je naredio proterivanje nemačkog stanovništva i naseljavanje građanima iz Rusije i Belorusije. Time je Konigsberg postao Kalinjingrad, a njegova nemačka prošlost gotovo je u potpunosti izbrisana kako bi se stvorio novi, sovjetski identitet.

Preporučujemo

Nakon raspada Sovjetskog Saveza 1991. godine, Moskva je razmatrala nekoliko opcija za budućnost ove izolovane regije. Jedna ideja je predviđala transformaciju u neku vrstu "baltičkog Hong Konga", odnosno slobodnu trgovinsku zonu sa značajnom autonomijom. Druga je čak spominjala stvaranje četvrte nezavisne baltičke države. Ipak, prevagnuo je treći, najmilitarističkiji projekat: pretvaranje Kalinjingrada u snažnu vojnu ispostavu za projekciju moći prema Baltiku i istočnoj Evropi. Tako je regija, umesto da postane most saradnje sa Zapadom, postala jedan od ključnih vojnih bastiona Kremlja, često opisivan kao "nepotopivi nosač aviona" usidren u srcu Evrope. Njegova luka u Baltijsku, koja je jedina ruska baltička luka bez leda tokom cele godine, postala je sedište moćne Baltičke flote.

Vojni arsenal skoncentrisan na ovom malom području izaziva duboku zabrinutost zapadnih stratega. Regija je dom 11. armijskog korpusa, 336. gardijske mornaričke pešadijske nrigade, kao i vazdušnih snaga opremljenih lovcima Su-30SM i Su-27. Ipak, najveću pretnju predstavljaju raketni sistemi. Uz protivvazdušne sisteme S-400 i protivbrodske rakete Bastion-P, u Kalinjingradu su raspoređene desetine taktičkih balističkih projektila Iskander-M. Ovi projektili, s dometom do 500 kilometara, mogu da nose konvencionalne, ali i nuklearne bojeve glave. Iz Kalinjingrada mogu da dosegnu šest članica NATO, uključujući Poljsku, Nemačku, Švedsku, Letoniju, Litvaniju i Estoniju, stavljajući ključnu vojnu i civilnu infrastrukturu nadohvat ruke. Moskva je u maju 2022. godine upravo s te teritorije izvela simulirane nuklearne raketne udare, poslavši jezivu poruku Zapadu.

Sumnje u nuklearnu prisutnost prerasle su u gotovo sigurnost poslednjih godina. Satelitski snimci koje je pribavio švedski javni servis SVT otkrili su značajnu modernizaciju i proširenje objekta za koji se veruje da služi kao skladište nuklearnog oružja. Snimci prikazuju novu, troslojnu ogradu, dodatne zgrade i naprednu opremu za komunikaciju. Poljski ministar spoljnih poslova Radoslav Sikorski izjavio je da se procenjuje da bi na toj lokaciji moglo da bude čuvano i do 100 taktičkih nuklearnih bojnih glava. Ova eskalacija pretvorila je Kalinjingrad iz strateške prednosti u potencijalnu nuklearno bure baruta na pragu Evrope, dodatno zaoštravajući ionako napete odnose.

Strateška dilema: Tvrđava ili ranjiva meta?

Kalinjingrad Rusiji omogućuje primenu vojne doktrine poznate kao A2/AD (Anti-Access/Area-Denial), čiji je cilj da spreči protivničke snage da uđu u određeno područje ili se u njemu slobodno kreću. U slučaju sukoba, ruski raketni sistemi mogli bi da stvore "mehur" iznad Baltičkog mora i delova istočne Evrope, onemogućavajući NATO pružanje vazdušne, pomorske i kopnene podrške svojim baltičkim saveznicama. Posebno je ranjiv takozvani Suvalki koridor, uski pojas kopna dug oko 100 kilometara koji povezuje Poljsku s Litvanijom, a razdvaja Kalinjingrad od Belorusije. Zauzimanjem tog koridora, Rusija bi fizički odsekla baltičke države od ostatka Saveza, ostavljajući tamo stacionirane NATO trupe potpuno okružene.

Ipak, ista ona geografija koja Kalinjingradu daje stratešku prednost čini ga i izuzetno ranjivim. Poput Zapadnog Berlina tokom Hladnog rata, eksklava je u potpunosti okružena potencijalno neprijateljskom teritorijom, što obranu i opremanje čini logističkom noćnom morom. Rat u Ukrajini dodatno je razotkrio tu slabost.

Prema zapadnim obaveštajnim podacima, jedinice iz Kalinjingrada, poput 11. armijskog korpusa, prebačene su na ukrajinsko bojište gde su pretrpele teške gubitke. Iako su kopnene snage oslabljene, vazdušna, pomorska i raketna moć eksklave ostale su uglavnom netaknute, što znači da pretnja i dalje postoji. Ipak, postavlja se pitanje da li je Kalinjingrad zaista neosvojiva tvrđava ili usamljeni "Alamo" koji bi u otvorenom sukobu postao laka meta. Odgovor na to pitanje verovatno leži u nuklearnom faktoru - pretnja upotrebom nuklearnog oružja za obranu eksklave mogla bi da odvrati bilo kakav veći napad NATO, čineći ovu regiju trajnim i opasnim žarištem nestabilnosti.

(Telegraf.rs/Večernji list)