Tragom stranaca na Novom groblju u Beogradu

Foto: Promo/ JKP Pogrebne usluge

Njihova imena su se utkala u našu kolektivnu svest i postala nerazdvojni deo naše istorije i duhovne baštine. Srodivši se sredinom danas mi smo njih prihvatili kao svoje, kao što su i oni prihvatili nas, a našu zemlju kao njihovu. Iz ove vođene ture danas navodimo samo jednu od skraćenih životnih priča onih koji su osvojili naša srca.

Priča o herojima koji su se borili za svoju novu Otadžbinu iz vođene ture Tragom stranaca na Novom groblju u Beogradu

Paul i Evgenije (Jurišić) Šturm, poreklom lužički Srbi, rođeni su u Bistrici, nedaleko od Gerlica u Šleziji, od oca Otona Šturma i majke Hermine. Paul Šturm se odlučio za vojnu karijeru, tako da završava Vojnu akademiju u Vroclavu (Šlezija), a potom i Ratnu školu u Nansiju. Kao mladi pruski oficir sa činom vodnika, učestvovao je u Francusko - pruskom ratu 1870-1871. godine. Izbijanjem Srpsko-turskog rata 1876. godine, Paul i njegov brat Eugen, došli su u Beograd i prijavili se u srpsku vojsku kao dobrovoljci. Paul je po dolasku u Srbiju ime promenio u Pavle, a svom novom prezimenu Jurišić dodao je svoje pravo prezime Šturm. Počevši službu kao komandir čete došao je do najviših vojnih zvanja i istakao se u svim ratovima koje je Srbija vodila od 1876. godine. Bio je od 1908- 1911. godine ađutant kralja Petra Karađorđevića.

U Prvom Balkanskom ratu, kao komandant Prve Drinske divizije, drugog dana Kumanovske bitke, probio je turski front na Zebrnjaku čime je određen ishod rata. U Prvom svetskom ratu, komandovao je Trećom armijom, koja je primila prvi udar austrougarske Pete armije i uspešno usporavala njeno nadiranje. Istom armijom komandovao je i u Kolubarskoj bici, a za vreme povlačenja srpske vojske 1915. godine, uspešno je zadržavao prodor nemačke Jedanaeste armije, na velikomoravskom pravcu. Trećom armijom je komandovao i na Solunskom frontu, do avgusta 1916. godine, kada je zbog velikih gubitaka koju je srpska vojska pod njegovom komandom pretrpela na Kajmakčalanu, upućen u Rusiju, da smiri nemire u Dobrovoljačkom pokretu. Vratio se u Solun, ali je rat, za njega, bio praktično završen. Postavljen je za kancelara Kraljevskih ordena.

U privatnom životu nije imao previše sreće. Godine 1881. Pavle Jurišić Šturm oženio se Savkom, ćerkom sreskog načelnika Stevana Piroćanca, sestrom Milana Piroćanca. Prilikom ženidbe uzima za slavu Svetog Savu i prelazi u pravoslavlje. Par godina nakon ženidbe doživeo je porodičnu tragediju, maloletni sin i žena mu umiru od tuberkuloze. Posle Savkine smrti, Pavle Jurišić Šturm oženio se Jelenom Milovanović iz Novog Sada. Dece nije imao, sahranjen je u grobnici porodice Milana Piroćanca.

Pavle Jurišić Šturm preminuo je 14. januara 1922. u 17 časova. Nekoliko meseci pre smrti penzionisan je od svojih posleratnih saradnika, što ga je veoma potreslo i dovelo do bolesti. Na dan smrti izuzetno se obradovao kada je kralj Petar, njegov ratni drug i prijatelj, po povratku u Beograd, svratio da ga poseti u njegovom domu u Mišarskoj ulici br. 1. Bio je to njihov poslednji razgovor, a da toga nisu bili svesni. Pavle Jurišić Šturm preminuo je nekoliko časova kasnije.

Njegov brat Evgenije takođe je bio oficir i učesnik ratova, ali u zvanjima se nije istakao kao njegov brat. On se po dolasku u Srbiju ubrzo oženio unukom generala Jovana Belimarkovića i sa njom je imao dvoje dece, sinove Petra i Pavla. Oba sina su bila oficiri. Sin Pavle se ubio 1925. godine nemogavši da podnese tešku finansijsku situaciju, dok je sin Petar ubijen u Drugom svetskom ratu kao učesnik oslobodilačkog pokreta Draže Mihailovića. Pominje se da su mu nemački oficiri ponudili da ga oslobode, pošto je poreklom bio Nemac, ali da je on to odbio tvrdeći da je on srpski oficir i da se prema njemu ophode kao prema ostalim srpskim oficirima.

Iz šetnje Novim grobljem pod nazivom Tragom stranaca na Novom groblju y Beogradu, u organizaciji JKP "Pogrebne usluge" Beograd, koju vodi i osmišljava istoričarka umetnosti dr Violeta Obrenović. Nova serija tematskih vođenih obilazaka Novog groblja očekuje se početkom naredne godine. Za sve informacije o besplatnim tematskim obilascima Novog groblja, kao i odgovore sva na ostala pitanja vezana za aktivnosti JKP "Pogrebne usluge" Beograd, možete se obratiti na adresu elektronske pošte info@beogradskagroblja.rs, ili putem kontakt forme na veb sajtu preduzeća www.beogardskagroblja.rs.

(Telegraf.rs/PR)