Fantastično otkriće uz obalu Danske: Čekalo je 8.500 godina da bude pronađeno

Ispod tamnoplave vode zaliva Arhus na severu Danske, arheolozi tragaju za obalnim naseljima koja je progutalo podizanje nivoa mora pre više od 8.500 godina.

Ovog leta ronioci su se spustili oko 8 metara ispod talasa, blizu Arhusa, drugog po veličini grada u Danskoj, i prikupili dokaze o naselju iz kamenog doba sa morskog dna.

To je deo šestogodišnjeg međunarodnog projekta vrednog 15,5 miliona dolara, finansiranog od strane Evropske unije, čiji je cilj mapiranje delova morskog dna u Baltičkom i Severnom moru.

U projektu učestvuju istraživači iz Arhusa, Univerziteta u Bredfordu (Ujedinjeno Kraljevstvo) i Instituta za istorijska obalna istraživanja Donje Saksonije u Nemačkoj.

Cilj je istražiti potopljene severnoevropske predele i otkriti izgubljena mezolitska naselja, dok se šire vetroparkovi na moru i druga pomorska infrastruktura.

Većina dokaza o takvim naseljima do sada je pronađena na lokacijama u unutrašnjosti u odnosu na tadašnju obalu, kaže podvodni arheolog Piter Moe Astrup, koji vodi podvodna iskopavanja u Danskoj.

"Ovde zapravo imamo staru obalu. Imamo naselje koje je bilo smešteno direktno na obali", rekao je on. "Ono što zapravo pokušavamo da saznamo jeste kako je izgledao život u priobalskom naselju."

Posle poslednjeg ledenog doba ogromne ledene ploče su se istopile, a globalni nivo mora porastao je, potopivši naselja iz kamenog doba i nateravši lovačko-sakupljačko stanovništvo da se povuče u unutrašnjost.

Pre oko 8.500 godina nivo mora je rastao za oko 2 metra po veku, naveo je Moe Astrup.

Moe Astrup i njegove kolege iz Muzeja Mozgard u Hejbirju, odmah kraj Arhusa, iskopali su površinu od oko 40 kvadratnih metara na malom naselju koje su otkrili tik uz današnju obalu.

Raniji zaroni su otkrili životinjske kosti, kamene alatke, strelice, jedan zub foke i mali komad obrađenog drveta, verovatno jednostavnog alata. Istraživači detaljno pretražuju nalazište, metar po metar, koristeći neku vrstu podvodnog usisivača za prikupljanje materijala za buduće analize.

Nadaju se da će dalja iskopavanja otkriti harpune, udice ili tragove ribolovnih konstrukcija.

"To je kao vremenska kapsula", rekao je Moe Astrup. "Kada se nivo mora podigao, sve je sačuvano u okruženju bez kiseonika... vreme je jednostavno stalo."

"Nalazimo potpuno očuvano drvo", dodao je. "Nalazimo lešnike... sve je dobro očuvano."

Iskopavanja u relativno mirnom i plitkom zalivu Arhus, kao i zaroni uz obalu Nemačke, biće praćeni kasnijim radovima na dve lokacije u nepristupačnijem Severnom moru.

Podizanje nivoa mora hiljadama godina unazad potopilo je, između ostalog, ogromnu oblast poznatu kao Dogerland, koja je povezivala Britaniju sa kontinentalnom Evropom, a danas leži ispod južnog Severnog mora.

Kako bi napravili sliku o naglom porastu nivoa mora, danski istraživači koriste dendrohronologiju, proučavanje godova drveća.

Potopljeni panjevi sačuvani u mulju i sedimentu mogu se precizno datirati, otkrivajući kada su nadolazeće vode potopile priobalne šume.

"Možemo veoma precizno da kažemo kada su ta stabla uginula na obalama", rekao je dendrohronolog Jonas Ogdal Jensen iz Muzeja Mozgard, dok je posmatrao deo stabla iz kamenog doba kroz mikroskop.

"To nam govori nešto o tome kako se nivo mora menjao kroz vreme."

Kako se današnji svet suočava sa rastom nivoa mora izazvanim klimatskim promenama, istraživači se nadaju da će rasvetliti kako su društva iz kamenog doba prilagođavala život promenljivim obalama pre više od osam milenijuma.

"Teško je tačno odgovoriti šta je to značilo ljudima", rekao je Moe Astrup. "Ali očigledno je imalo ogroman dugoročni uticaj jer je potpuno promenilo pejzaž."

Nivo mora se podigao za globalni prosek od oko 4,3 centimetra u deceniji do 2023. godine.

Danska je u poslednjim godinama imala nekoliko značajnih arheoloških otkrića, uključujući spektakularan pronalazak pomoću detektora metala početkom prošle godine - zlatni prsten sa crvenim poludragim kamenom, za koji istraživači veruju da bi mogao da rasvetli istoriju zemlje tokom ranog srednjeg veka.

Zvaničnici Nacionalnog muzeja Danske objavili su taj nalaz nakon što je vekovima star prsten, za koji se veruje da je pripadao članu kraljevske porodice pre oko 1.400 godina, premešten iz drugog muzeja bližeg mestu otkrića na jugu, blizu nemačke granice.

To otkriće usledilo je samo nekoliko nedelja nakon što su arheolozi pronašli mali nož s urezan runskim slovima, datiran u prvi ili drugi vek naše ere, gotovo 2.000 godina unazad. To je bio najstariji trag pisma ikada pronađen u Danskoj, prema Muzeju Odense.

Rune, ili runska slova, najstarije su pismo za koje se zna da je korišćeno u Skandinaviji, a bila su u upotrebi oko 1.000 godina, dok ih u velikoj meri nije zamenilo latinično pismo kada su hrišćani počeli da šire svoju veru u 10. veku.

Ranije ove godine, zvaničnici su objavili da je u Danskoj otkriven i komad fosilizovane povraćke, star koliko i vreme kada su dinosaurusi hodali Zemljom.

(Telegraf.rs)