U Pančevu ubili 36 nevinih ljudi zbog pijanog Nemca: Priča o zločinu koju Srbija ne sme da zaboravi

Foto: Printscreen/Youtube

Jedan od najgorih nacističkih zločina u Drugom svetskom ratu u Srbiji je onaj koji se desio u 21. aprila 1941. godine u Pančevu, kada je zbog napada na nemačke vojnike Vermaht nasumično izabrao 36 ljudi sa pančevačkih ulica, a potom su ti ljudi obešeni i straljeni.

Povod za ovaj bezumni zločin bilo je, prema rečima nekih istoričara, stradanje jednog nemačkog vojnika kojeg je ubio drugi pripadnik Vermahta u pijanom stanju, povodom proslave rođendana Adolfa Hitlera u Pančevu 20. aprila. Kako bi se zataškao ovaj zločin, Nemci iz Pančeva iscenirali su napad na nemačku vojsku sa srpskog groblja, želeći na taj način da kod vojnih vlasti ovo prikaže kao napad izvršen od strane Srba.

Preporučujemo

Nemačka vojska je odgovorila mitraljeskom i puščanom paljbom, a oni koji su pucali sa groblja, a to su bili Folksdojčeri - članovi Kulturbunda - odmah su napustili prostor srpskog groblja. Sutradan je u gradu osvanuo plakat, izdat po nalogu komandanta mesta Bandelova, u kome je pisalo da će za svakog ubijenog nemačkog vojnika biti obešeno 10 Srba.

Jedan od motiva za ovaj zločin takođe je bilo streljanje devet lokalnih pančevačkih Nemaca koji su bili nacistički nastrojeni, koje je ubila Vojska Kraljevine Jugoslavije uoči dolaska nemačkih okupacionih trupa u grad i povlačenja jugoslovenske vojske.

Reč je o organizovanim petokolonašima koji su pokušali da razoružaju grupu jugoslovenskih vojnika koja se povlačila prema Beogradu.

Zločin nad 36 žitelja Pančeva inicirali su lokalni nacisti, pre svega Jakob Avender, jedan od lidera nacističkog pokreta među vojvođanskim Nemcima. Za vreme njegovog aktivnog političkog rada od sredine 1930-ih Pančevo je postalo najznačajnije uporište nacističkog pokreta među jugoslovenskim Nemcima.

U ovom gradu nacifikovana folksdojčerska omladina bila je organizovana u okviru tzv. „Obnovitelja“ koji su krajem 1938. preuzeli rukovođenje Kulturbundom. Lokalni nacisti su u Pančevu izdavali svoje glasilo i imali su knjižaru.

Šta se dogodilo kobnog dana?

Oko 100 ljudi uhapšeno je 21. aprila i izvedeni su pred vojni sud. Suđenja u pravom smislu reči nije ni bilo, zapisnik o saslušanju privedenih nije vođen, optuženima nije data mogućnost da se brane. Štaviše, na suđenju nije doneta ni formalna presuda, već je predsedavajući usmeno saopštio žrtvama presudu.

- Ti štrik, ti kuglu - kazao je on.

Celo suđenje obavljeno je u roku od dva sata: 36 ih je osuđeno na smrt, a četvoro je oslobođeno.

Istog dana streljane su četiri osobe. Sutradan, 22. aprila 1941. godine obešeno je 18 osoba i streljano je 14. Najpre je izvršeno vešanje na Starom pravoslavnom groblju. Porodice obešenih bile su naterane da dođu na groblje i da posmatraju egzekuciju.

Sem toga, velik broj lokalnih Nemaca posmatrao je vešanje i streljanje, o čemu svedoči film na kome se vide nemački civili, neki od njih sa nacističkim oznakama, kako zagledaju u leševe streljanih.

Vešanje je izvršio lokalni Nemac, limar Herman Brum, koji će poginuti 1943. u Bosni u borbi protiv partizana kao pripadnik 7. SS divizije „Princ Eugen“. Streljanje su izvršili pripadnici Vermahta.

Ljudi koji su obešeni su: Milanović Milan, Milivojević Milutin, Cadik Jakov, Koceš Franja, Caran Milorad, Azicki Pera, Mirđić Đorđe, Žestić Vladimir, Maksin Jovan, Topolovački Aleksandar, Skovran Mirko, Ristić Ljubomir, Jeftić Milenko, Adamović Jovan, Stojkov Dušan, Radak Kosta, Ćosić Taja, Šiškulović Darinka (svi iz Pančeva, sem Milivojevića koji je bio iz Omoljice pokraj Pančeva).

Streljani su: Humanović Tihomir, Grobanović Ivan, Tešanović Gojko, Pantelić Sava, Hadžić Dušan, Grujuć Đura, Haker Šandor, Markov Toma, Perić Steva, Crni Đura, Novak Marijan, Milenković Dragutin, Nedić Pera, Dimković Tihomir, Atanacković Draga, Atanacković Radivoj, Avramov Vasa, Pinter Stevan (svi iz Pančeva).

Sve žrtve, i obešene i streljane, ostavljene su na tom mestu 24 časa, posle čega ih je rodbina sahranila. Istovremeno su sahranjene i četiri žrtve koje su dan ranije streljane.

“Obavio ubistvo sa zadovoljstvom”

Gerhard Gronefeld, nemački vojni fotograf, snimio je egzekuciju Srba.

Vešanje je dobrovoljno izvršio jedan Folksdojčer, mesarski pomoćnik koji ovaj "jezivi posao" kako je napisao Gronefeld, "obavio sa velikom brutalnošću i očitim zadovoljstvom".

(Telegraf.rs)