Na današnji dan rođen je Piter Pol Rubens - genije baroka, diplomata i majstor života

Na današnji dan, 28. juna 1577. godine, rođen je Piter Pol Rubens, jedan od najslavnijih slikara evropskog i flamanskog baroka, čije su raskošne kompozicije, dramatični pokreti i žive boje ostavile neizbrisiv trag u umetnosti. Rođen u nemačkom gradu Zigen, u protestantskoj izbegličkoj porodici, Rubens će odrastanjem u katoličkom Antverpenu izgraditi ne samo slikarski talenat, već i složenu ličnost umetnika, intelektualca i diplomate.

Njegov otac, Jan Rubens, bio je ugledni pravnik i gradski savetnik. Zbog svoje protestantske vere i političkih okolnosti bio je prisiljen da pobegne iz tada katoličkog Antverpena, koji je bio deo Španske Nizozemske, pod vlašću Habsburgovaca. Porodica Rubens se sklonila u protestantski deo Nemačke da bi izbegla represije.

Preporučujemo

Nakon smrti oca, majka Marija Pipelinks je porodicu vratila u Antverpen, gde je mladi Rubens stekao obrazovanje pod snažnim uticajem katoličke vere i renesansnog humanizma, karakterističnog za jezuitske škole tog vremena.

Opčinjenost Italijom i povratak kući

Upravo u Antverpenu započinje njegova slikarska obuka - najpre kod lokalnog umetnika Tobijea Verhaehta, a potom kod poznatijih slikara Adama van Noorta i Ota van Vina (Otto van Veen), koji je bio pod uticajem italijanskog manirizma i renesansne umetnosti. Van Vin je Rubensu preneo ne samo tehniku, već i duh klasičnih uzora, kao i značaj kombinovanja umetnosti i politike - što će Rubens kasnije i sam usavršiti.

Autoportret Foto: wikipedia

Godine 1600. Rubens odlazi u Italiju, gde će usavršavati svoje znanje i postati dvorski slikar vojvode od Mantove. No, temelj njegove karijere, kao i umetničke i verske inspiracije, nalazi se upravo u njegovom povratku u katoličku Flandriju, koja je bila žarište kontrareformacije i naručilac brojnih religioznih dela.

U Italiji je bio opčinjen delima renesansnih velikana, posebno Ticijana, Mikelanđela i Karavađa. Njihov uticaj će oblikovati njegovu viziju umetnosti: monumentalnost, dramatika i senzualnost postaće njegov zaštitni znak.

Po povratku u Flandriju, Rubens osniva veliki atelje u Antverpenu, koji postaje centar slikarske produkcije u severnoj Evropi.

Umetnik i diplomata

Njegov rad, ipak, nije bio samo umetnički - služio je i kao diplomata na dvorovima Španije, Francuske i Engleske, gde je uspešno pregovarao u ime habzburške krune. Tokom svog života stekao je zavidnu reputaciju diplomate, špijuna i mirotvorca, koji je posredovao između najmoćnijih evropskih dvorova.

Ecce Homo Foto: Wikipedia

Rubens je govorio više jezika - latinski, francuski, italijanski, nemački i španski , što mu je, uz njegovo obrazovanje i uglađenost, otvorilo vrata evropske aristokratije. Njegova diplomatska karijera bila je usko povezana sa njegovim angažmanom na dvoru nadvojvode Alberta i Infantkinje Izabele, guvernera Španske Nizozemske, za koje je slikao i istovremeno obavljao poverljive zadatke.

Misije mira u Evropi

Najvažniju diplomatsku ulogu Rubens je imao tokom Tridesetogodišnjeg rata i rata između Španije i Engleske. Od 1620-ih godina, Rubens je više puta putovao u Madrid, Pariz, Hag i London, kako bi, isprva nezvanično, a zatim i kao poverenik, pregovarao o mogućem moru između zavađenih katoličkih i protestantskih sila.

Jedna od njegovih najpoznatijih diplomatskih misija dogodila se 1629. godine, kada je boravio u Londonu kao izaslanik španskog kralja Filipa IV. Tamo je vodio pregovore sa engleskim kraljem Čarlsom I o okončanju neprijateljstava između Engleske i Španije. U Londonu je Rubens postigao veliki uspeh: sporazum o miru je potpisan, a on je za nagradu dobio vitešku titulu i postao Ser Piter Pol Rubens.

Diplomatija kroz umetnost

Rubens je svoju umetnost koristio kao sredstvo diplomatske komunikacije. Slikama je fascinirao evropske vladare, a mnoge od njih bile su alegorijske poruke pomirenja, božanske pravde i jedinstva. Njegova monumentalna dela naručivali su kraljevi ne samo iz estetskih pobuda, već i kao političke poruke.

Iskrcavanje Marije Mediči u Marseju Foto: Wikipedia

Tako je, na primer, serija slika o životu Marije de Mediči, koje je Rubens naslikao za njenu palatu Luksemburg (Palais du Luxembourg) u Parizu, bila osmišljena da ojača njenu političku poziciju. Njegovo diplomatsko umeće ogledalo se i u činjenici da je retko izazivao otvorene sukobe, iako se kretao u politički izuzetno napetim krugovima.

Rubensove žene, boje i obline

Rubens je široj publici možda i najpoznatiji po svojim dinamičnim religioznim i mitološkim kompozicijama, punim emocija, pokreta i voluminoznih figura. Njegov stil odlikuju raskošne boje, složene kompozicije i izraženi kontrasti svetla i tame – osobine koje ga svrstavaju među vrhunac barokne umetnosti.

Njegova platna, kao što su "Otmica ćerki Leukipa", "Sud Parisa" i brojna prikazanja religioznih tema, odišu životnom energijom, a karakteristične "rubensovske" žene - raskošnih oblina zdravog izgleda, postale su sinonim za barokni ideal lepote.

Venera u ogledalu Foto: wikipedia

Žene su u Rubensovom životu imale posebno mesto. Njegove slike često prikazuju snažne, raskošne, senzualne figure žena, koje su postale zaštitni znak njegove barokne estetike i ostavile trajan pečat u istoriji umetnosti.

Rubens se ženio dva puta.

Prva supruga mu je bila Izabela Brant, ćerka uglednog antverpenskog pravnika. Nakon njene smrti, oženio se znatno mlađom Helenom Furman. Ona nije bila samo Rubensova muza, već i idealan model za njegovu kasnu fazu stvaralaštva, u kojoj su ženski likovi prikazani u punoj lepoti, telima mekih linija, svetle puti i izražene ženstvenosti. Pojavljuje se na brojnim slikama, često i u religijskim ili mitološkim prizorima, i postala je sinonim za tzv. "rubensovsku ženu".

Rubens je imao osmoro dece i vodio je izuzetno organizovan, miran porodični živo,  što je bila retkost među umetnicima tog doba.

Tematski opseg i umetnički motivi

Rubensovo stvaralaštvo obuhvata neverovatno širok spektar tema – od religijskih prizora, preko mitoloških scena, do istorijskih narudžbina i portreta aristokratije. Njegov opus karakterišu:

Religijske scene, naročito inspirisane katoličkom kontrareformacijom, koje odišu emocionalnim intenzitetom i dramom – kao u "Uzdizanju krsta" ili "Silasku sa krsta".

Mitološke teme, često bogato komponovane i pune pokreta – prikazi bogova, heroja i nimfi, kao što su "Silovanje Prozerpine", "Sud Parisa" ili "Tri Gracije".

Otmica Leukipovih kćeri Foto: wikipedia

Alegorije i politička umetnost, kao u pomenutom ciklusu o Mariji de Mediči, u kojem se koristi simbolika da bi se prenela politička poruka ili opravdanje moći.

Portreti – visoko stilizovani i puni dostojanstva, naručivani od strane evropske aristokratije, ali i nežni, lični portreti članova porodice i prijatelja.

Ženska figura – gotovo neizostavni motiv, prikazana sa raskošnim oblinama, čulnim izrazom i prirodnom lepotom, čime je Rubens postavio vizuelni standard ženske lepote svog vremena.

Rubens je spojio italijanski ideal klasične lepote sa flamanskim senzibilitetom, stvorivši prepoznatljiv stil pun boja, svetlosti i pokreta. U njegovom slikarstvu, žene nisu samo ukrasne figure – one su božanstvene, moćne, emotivne i stvarne, bilo da su boginje, mučenice ili majke.

Nasleđe jednog genija

Peter Paul Rubens umro je 30. maja 1640. godine u Antverpenu, ostavivši za sobom ogroman opus - više od 1.500 slika koje je radio lično ili sa pomoćnicima. Njegova dela danas se nalaze u najpoznatijim svetskim muzejima poput Luvra, Prado muzeja, Nacionalne galerije u Londonu i mnogih drugih.

Rubens je bio više od slikari, bio je i uticajni mislilac, učeni čovek svog vremena, vešt pregovarač i porodični čovek. Njegovo stvaralaštvo ne odražava samo duh flamanskog baroka, već i duh čoveka i majstora koji je znao da slika život onakav kakav jeste: bujan, složen i lep.

(Telegraf.rs)