Premijerno prikazan film o Pavlu Beljanskom “Život posvećen umetnosti”

Pavle Beljanski / Foto: Spomen zbirka Pavla Beljanskog

Kratkometražni dokumentarni film „Život posvećen umetnosti” rediteljke Milane Nikić, u produkciji Spomen-zbirke Pavla Beljanskog, svečano je prikazan sinoć u Italijanskom institutu za kulturu u Beogradu.

Projekat je snimljen 2019. povodom obeležavanja 100. godišnjice prvog diplomatskog angažmana Pavla Beljanskog u Stokholmu (1919) i realizovan u saradnji sa Akademijom umetnosti u Novom Sadu. Film stavlja u fokus najvažnije epizode iz biografije kolekcionara, kao period njegovog boravka u Rimu (1935–1940).

Preporučujemo

Govorili su – Roberto Činkota, prvi čovek Italijanskog instituta, Milana Kvas, upravnica Spomen-zbirke Pavla Beljanskog, i Jasmina Jakšić Subić, viša kustoskinja.

Višeslojni program je podrazumevao i predavanje o Pavlu Beljanskom i njegovoj bogatoj kolekciji i ustanove Spomen zbirke u Novom Sadu, njegovom legatu.

Direktor Italijanskog instituta za kulturu Roberto Činkota obratio se prisutnima da mu je veoma drago da su se svi ovde okupili povodom kratkog filma što predstavlja veoma bitan kulturni dogadjaj posvećen značajnoj ličnosti, koja je jako važna za srpsku kulturu.

Upravnica Milana Kvas je istakla da je Pavle Beljanski život posvetio umetnosti, što je u potpunosti u skladu sa naslovom filma “Život posvećen umetnosti”, i time je ostavio svoj legat – Spomen zbirku u Novom Sadu koja postoji šest decenija.

“Zašto smo baš Italijanski institut za kulturu odabrali da premijerno prikažemo u Beogradu film o Pavlu Beljanskom? Upravo zato što je gospodin Beljanski u Rimu boravio u diplomatskim godinama kao značajan deo svoje karijere”, rekla je upravnica Kvas.

Ona je približila kratki dokumentarni film kao prikaz tri kolekcionarska puta i tri odredišta – tačke u diplomatskoj karijeri Beljanskog – Beč, Pariz i Rim.

“Pavle Beljanski je učinio veliki korak 1937. godine kada je organizovao veliku izložbu u Rimu kao presek najboljeg jugoslovenskog slikarstva, što je bio deo njegove kulturne diplomatije”, naglasila je Milana Kvas, koja je nakon prigodnog uvodnog govora uručila Zahvalnicu Robertu Činkoti na ovoj saradnji.

Film je prikazan u originalnoj verziji na srpskom sa titlovima na italijanskom koje je uradio Italijanski institut za kulturu u Beogradu, a ostvarenje je prevedeno i na engleski i francuski jezik. Opisani događaji dovode publiku do savremenog doba i upoznaju javnost sa istorijom pretvaranja privatne u javnu zbirku.

Na retkim arhivskim snimcima Beljanski je govorio da je likovno stvaralaštvo po njemu, simbolično gledano, kao prava priroda jezika, i da su likovna dela trajne vrednosti, te da se nada da će generacije takvo učenje dalje prenositi.

Film je snimila Spomen-zbirka Pavla Beljanskog u saradnji sa Akademijom umetnosti u Novom Sadu i uz podršku Gradske uprave za kulturu Grada Novog Sada.

Gotovo celog života Pavlje Beljanski je sakupljao umetnička dela.

Jasmina Jakšić Subić, viša kustoskinja, otkrila je da je Rim bio poslednje putovanje Pavla Beljanskog van Kraljevine Jugoslavije, i tamo se najviše zadržao, punih pet godina.

Putovanja u diplomatskoj karijeri najznačajnija za Beljanskog su bila u Beču (1923-1925, Austrija), Pariz (1928-1931, Francuska) i Rim (1935-1940, Italija), a takodje je bio diplomata u Švedskoj, Nemačkoj, Poljskoj.

Film “Život posvećen umetnosti” premijerno prikazan 2020. godine, jezgrovita je priča o kolekcionaru i ogromnoj kolekciji, koja u Novom Sadu predstavlja nacionalno kulturno blago i jednu od najvažnijih kulturnih ustanova u zemlji, kaže se u tom ostvarenju.

Pavle Beljanski (Veliko Gradište, 1892 - Beograd, 1965) bio je srpski diplomata i kolekcionar, koji je srpskom i jugoslovenskom narodu zaveštao Spomen-zbirku Pavla Beljanskog.

Kustoskinja Jakšić Subić je u svom predavanju govorila o njegovom boravku u Rimu, što je bila osnova teme, i navela da je Beljanski tamo otišao 1935. godine nakon pauze u radu diplomatije.

Imao je prilike da se u Rimu druži i saradjuje sa književnicima Jovanom Dučićem i Milošem Crnjanskim. Jovan Dučić je kasnije išao u Bukurešt (Rumunija), Beljanski je bio otpravnik poslova, dok je Crnjanski bio ataše za štampu.

Na spomenutoj izložbi koju je Beljanski organizovao u Rimu kao pregled reprezentativnih slikara, sačuvana su dva umetnička dela, slike “Borovi” (1912) Mališe Glišića (1886-1916) i “Žuti šal” (1937) Jovana Bijelića (1884-1964), koja se nalaze u Spomen zbirci u Novom Sadu.

Osim likovnih dela, Beljanski je predano sakupljao knjige i gramofonske ploče.

Neposredno posle Prvog svetskog rata počeo je da skuplja umetnička dela inostranih autora, ali je ubrzo video da je to veoma veliki i složen zahvat, te ga je napustio 1923. godine.

Tada se okrenuo kolekciji srpskih umetnika, koja ima 185 dela od 37 autora - slika, skulptura i tapiserija sa najznačajnijim delima od početka 20. veka do sedme decenije.

U filmu i na predavanju je rečeno da je Beljanski nosilac velikog broja domaćih i stranih odlikovanja od kojih su najznačajnija Orden Legije časti (1927), Orden Belog orla (1928), Orden Svetog Save (1939),

Orden Jugoslovenske zastave (1954), belgijski Orden Leopolda IV stepena i Orden Italijanske krune II stepena.

“Toliko je puno radio u Italiji tokom tih pet godina, da nije dolazio u Jugoslaviju, već se na odmore odlazilo kod njega. Beljanski je u Rimu organizovao uvek veoma sadržajne programe i izlete za svoju porodicu i prijatelje koji su ga redovno posećivali, i tako je izgledao njegov život svih pet godina”, zaključila je kustoskinja Jasmina Jakšić Subić.

Posle završene Prve beogradske gimnazije 1910., Beljanski je upisao Pravni fakultet u Beogradu na kome je apsolvirao 1914. godine i po objavljivanju Prvog svetskog rata stupio u Đački bataljon. Posle oslobađanja od vojne obaveze, 1916. nastavio je studije prava na Sorboni u Parizu gde je 1917. diplomirao kao pravnik diplomatsko-konzularne struke.

Tokom 1918. Beljanski je magistrirao na istom fakultetu i prijavio doktorat, ali je 1919. godine prekinuo studije zbog svoje prve diplomatske dužnosti u Kraljevskom poslanstvu u Stokholmu (Švedska).

Diplomatska karijera ga je onda odvela u Berlin (1920, Nemačka), Varšavu (1922, Poljska) i Beč (1923-1925) kada je definitivno odlučio da počne sa prikupljanjem umetničkih dela srpskih slikara. Kolekcionar

Beljanski je boravio u Beogradu od 1925. i 1929., kada je premešten u Pariz gde je kao diplomata radio do 1931. godine.

Posle boravka u Beogradu 1935. postavljen je u Kraljevskom poslanstvu u Rimu, o čemu je bilo već reči u predavanju i samom filmu.

Onda se Beljanski 1940. vratio u Beograd kada je penzionisan naredne godine (1941).

Ipak, u diplomatsku službu Pavlje Beljanski je vraćen 1945. i ponovo penzionisan 1958. godine.

(Telegraf.rs/Tanjug/Ivan Makragić)