"Memoari kralja Milana": Štampana 1902, a ne zna se ko je pisac, umesto potpisa crtež

Ne događa se često da se pojavi knjiga, a da se ne zna ko ju je napisao ili priredio kao što je slučaj sa "Memoarima kralja Milana", čiji je priređivač umesto imena stavio samo crtež krune.

Knjiga je bila štampana u Cirihu 1902, godinu dana nakon smrti kralja Milana, pisana je nemačkom gotikom i nikada, sve do ove godine nije bila prevedena sa nemačkog na srpski jezik. Sada ju je štampala"Laguna", a kao urednik se potpisao Dejan Mihailović.

Preporučujemo

Umesto predgovora, istoričar Nenad Jovanović je napisao obiman esej (60 strana) o knjizi pod naslovom "Portret jednog kralja" štampan ispred kratkog uvoda nemačkog priređivača koji je na kraju svog teksta nacrtao već pomenutu krunu i datirao Rim 1901. godine.

SAKUPLJENI TEKSTOVI DELO "VIŠE RUKU"

Knez Milan Obrenović IV, kasnije kralj Milan I od Srbije, u svojoj mladosti. Foto: Wikimedia Commons/archive.org

Pošto je od tada prošlo više od jednog veka nema mogućnosti da se odgonetne ko je bio priređivač, niti koliko su u knjizi zaista tekstovi koje je napisao kralj Milan Obranović, a koliko anonimni priređivač ili još neko drugi, jer je očigledno da su sakupljeni tekstovi delo "više ruku".

Priču o tome kako je nemački original ove knjige konačno stigao u Beograd saznali smo od urednika Dejana Mihailovića koji je pre nešto više od godinu dana objavio svoju knjigu "Podvizi i stradanja grofa od Takova", romansiranu biografiju kralja Milana pisanu na osnovu arhivske građe koja je sačuvana u Srbiji, a pošto nije imao još prevod ovih "Memoara" samo ih je pomenuo, jer je saznao da postoje.

SAMO KARTON U REGISTRU KNJIGA

Mihailović je kazao da je za ove memoare na nemačkom saznao od Svetlane Tomić koja je prva ukazala na potrebu da bi bilo dobro da se prevedu i objave.

Tragajući za memoarima u Narodnoj biblioteci Srbije Mihailović je našao karton u registru knjiga, ali uz napomenu da ih nemaju. Knjigu je, kako navodi Mihailović, našao Goran Lazukić u Nacionalnoj biblioteci u Beču i tako je stigla u Beograd.

Na originalnom izdanju piše da je pisana na osnovu dokumenata iz njegove zaostavštine i onoga što je ispripovedao priređivaču čijeg imena nema, samo već ranije pomenuta kruna.

10 POGLAVLJA

Priređivač u svom kratkom uvodu navodi da knjiga ima deset poglavlja koja počinju detinjstvom budućeg kralja pod naslovom " Na dvoru kneza Kuze", zatim slede: Drama u Topčiderskom parku, Milan i Natalija, Artemiza Hristić i druge, Milanove avanture u inostranstvu, Posle abdikacije, Milan i Aleksandar, Gospođa Draga Mašin, Milan kao političar, Milanov politički testament.

Srpskom prevodu je dodata Hronologija života kneza, a zatim kralja Milana Obrenovića IV i na kraju je registar imena ličnosti koje se pominju u knjizi.

Foto: Vikipedija

S obzirom da se Dejan Mihailović 7-8 godina bavio prikupljanjem autentične građe za svoj roman veoma su mu dobro poznate pikanterije iz kraljevog života, ali je pri tome dao i veoma ironične prikaze društvenog i političkog života Srbije s kraja 19. i samog početka 20. veka, trudeći se da demistifikuje verziju zvanične istorije o tom vremenu.

MEŠAVINA NEPOUZDANIH IZVORA

Mihailović je ocenio da je knjiga manje-više uspešna mešavina nepouzdanih izvora, grešaka što se tiče datiranja pojedinih događaja, ali i pisama koje je možda pisao kralj Milan posle abdikacije.

Knjigu je kao istoričar, veoma pomno proučio pisac eseja "Portret jednog kralja" Nebojša Jovanović koji se složio sa Mihailovićem da je to zanimljiva mešavina tekstova koji bi mogli da budu autentični i onih koji su plod mašte priređivača koji će na žalost zauvek ostati nepoznat, ali je uveren da je Nemac i verovatno blizak Habrzburškom dvoru jer otvoreno "navija" za cara Franju Josifa.

RUŽNO O SRBIMA

Svi delovi testamenta u kojima se navode osobine srpskog mentaliteta govore ružno o Srbima, što nikako ne bi napisao kralj Milan jer on je iskreno voleo svoju otadžbinu, a i trudio se da zaštiti svog sina, prestolonaslednika, Aleksandra.

Jovanović smatra da je protiv zdrave pameti savetovati prestolonasledniku i zatim kralju da bi najbolje rešenje za balkansko pitanje bilo da se dvojna Habzburška monarhija pretvori u trojnu i da to čine slavenske zemlje, a da prestonica tog novog entiteta bude Zagreb, jer je najviše naklonje dinastiji Habzburga.

To je jedan od saveta koji, navodno, kralja Milan piše sinu u svom političkom testamentu.

- To bi bilo "samoubistvo" jedne potpuno nezavisne zemlje kao sto je postala Srbija - konstatovao je Jovanović.

Kao profesionalni istoričar Jovanović smatra da je prvo poglavlje o Milanovom detinjstvu najbliže istini.

(Telegraf.rs / Tanjug)