Mesto na kome se "gosti duša": Jedinstveno kameno selo na obalama Zavojskog jezera

Foto: Mateja Beljan

Jedinstveno kameno selo u Srbiji, kako ga često nazivaju, nalazi se u neposrednoj blizini Pirota, od koga ga deli tek 30-ak kilometara. Staroplaninsko selo Gostuša je smešteno baš na obala Zavojskog jezera. U njemu danas živi tek oko 70 ljudi.

Preporučujemo

Svojevrsna ambijentalna celina, koja oslikava život ljudi ovog kraja u toku prošlog veka je prilično dobro očuvana. Doduše, do Gostuše se ranije prilično teško dolazilo, jer put nije bio uređen, ali postoji značajno interesovanje mnogih arhitekata i institucija da se obnovi i iskoristi njegov turistički potencijal.

Kameno selo na Staroj planini

Ovo unikatno selo u Srbiji je smešteno na 800 metara nadmorske visine. U njemu se nalaze kuće izgrađene od kamena i prekrivene kamenim pločama. Pojedine od tih ploča teže čak i po dve tone.

U selu ranije nije postojala ni prodavnica, ali se sve to nedavno promenilo.

Ono po čemu jeste Kameno selo poznato je upravo način gradnje mnogih objekata. Naime, pored toga što je korišćen kamen, drvo i kamene ploče, prilikom gradnje uopšte nije korišćen vezivni materijal. Jednostavno su tadašnji graditelji ređali drvo i kamen, te na taj način napravili građevine, od kojih su mnoge očuvane i do današnjih dana.

U toku oktobra meseca prošle godine, u selu su boravili mnoge arhitekte, koji su organizovali projekat Oživljavanje Kamenog sela.

Istorija sela Gostuša

Mada se ne zna pouzdano kada je selo formirano, zna se da je u njemu od 1840. godine postojala škola.

Postoji i dokument u kom je navedeno da je seoska škola dobila učitelja 27. decembra 1867. godine.

Foto: Mateja Beljan

Ranije je u selu živelo oko 1.500 stanovnika. Danas je taj broj više nego deset puta manji.

Zanimljiva je tvrdnja meštana o nazivu sela. Navodi se da je ime Gostuša sastavljeno od glagola gostiti i imenice duša, te se ovo selo karakteriše kao mesto na kome se gosti duša.

Takođe, ne zna se pouzdano ko je zaslužan za gradnju ovih objekata, ali stručno mišljenje je da su u pitanju bili vrsni majstori tog doba, uzevši u obzir da nisu koristili vezivni materijal, već su primenjivali tehniku koja je poznata kao suvo zidanje.

Foto: Mateja Beljan

Na svu sreću, od strane nadležnih institucija je prepoznata mogućnost razvoja turističkih potencijala ove oblasti.

Gostuša danas

Od momenta kada je 2016. godine selo Gostuša ovenčano dvema nagradama i to Gran pri nagradom Evropske Unije za kulturno nasleđe i nagradom Europa Nostra, turistički potencijali sela se polako, ali sigurno razvijaju.

Foto: Mateja Beljan

Danas u njemu postoje, doduše skromni smeštajni kapaciteti, ali dovoljni za upoznavanje sa mestom na kome se duša gosti. Ukupno je u toku prošle godine postojao 21 ležaj u selu.

Park prirode Stara planina, kome pripada i selo Gostuša je zaštićen od 2009. godine i to kao prirodno dobro od izuzetnog značaja i spada u prvu kategoriju zaštite, dok je Kameno selo zaštićeno kao kulturno dobro.

Da li ste imali prilike da upoznate lepote ovog jedinstvenog srpskog sela?

(A.B./Telegraf.rs)