Najveće ledničko jezero na Balkanu moglo bi da nestane! "Moramo da spasimo biser ispod Prokletija"

Najveće ledničko jezero na Balkanu, Plavsko jezero, moglo bi potpuno nestati u narednih 250 godina, ako već sada ne počnu da se preduzimaju hitne mere na sprečavanju najbitnijih negativnih procesa koji ga vode u tom pravcu, tvrde ekolozi. Ista sudbina, nažalost, čeka i Visitorsko jezero, visoko iznad ovog grada, na vrhu pesmom Dušana Kostića opevane planine.

"Priroda i ljudi čine svoje. Prema Jovanu Cvijiću početkom prošlog veka, odnosno 1913. godine, jezero je imalo površinu skoro pet i po kilimetara kvadratnih, što je gotovo tri puta više nego danas. Najveće količine nanosa i takozvanih nutrijenata u jezero dospevaju rekom Ljučom, a određene količine potiču sa neposrednog sliva", objašnjavaju ekolozi.

Preporučujemo

Prema merenjima koje je 2009. godine uradio Hidrometeorološki zavod Crne Gore, površina jezera je tada iznosila 179,5 hektara, dok je sedamdesetih godina prošlog veka iznosila oko 199 hektara.

"To znači da se u poslednjih 40 godina površina takozvanog vodnog ogledala Plavskog jezera smanjila za oko 10 procenata. Za 17 procenata u tom kratkom periodu smanjila se i zapremina jezera, i sada umesto 7,7 miliona kubnih metara vode, iznosi 6,3 miliona", objašnjavaju ekolozi iz ovog kraja, prenosi Rtcg.

Danas Plavsko jezero predstavlja geolimnološki rudiment dubljeg i većeg ledničkog jezera koje se nekada pružalo pravcem jugozapad-severoistok. Jezero je nastalo otapanjem lednika u plavsko-gusinjskom valovu početkom perioda koji se označava nazivom Halocen. Tokom Wurmske glacijacije ledeni prekrivač na Prokletijama je zahvatao prostor od oko 250 kilometara kvadratnih. Nauka je utvrdila da su se veći lednici iz takozvanih cirkova na severnoj i severozapadnoj strani planine spuštali u dolinu Vrmoške reke, Grnčara i Vruje. U proširenju kod Gusinja lednici su se spajali, a dalje se lednička masa, debljine i do 200 metara, kretala dolinom reke Ljuče. Ovaj lednik dužine 35 kilometara, završavao se na mestu gde je danas Plavsko jezero.

Foto: Shutterstock

U njemu je i danas, bez obzira na negativne prirodne uticaje i one čiji je faktor čovek, prisutan veliki broj endemskih, endemoreliktnih, zatim reliktnih, lekovitih i drugih korisnih biljaka, a od 42 vrste vodozemaca, čak devet su endemične. Ekolozi upozoravaju da se Plavsko jezero suočava sa devastacijom zbog nekontrolisanja otpadnih voda, uzurpacije obale divljom gradnjom, zatim zbog neplanske eksploatacije šljunka iz njegovih pritoka, ali isto tako i nekontrolisane seče šuma.

U nekim dokumentima je ranije zapisano da osim dela Prokletija koji je dobio formalnu zaštitu proglašenjem nacionalnog parka, na teritoriji opštine Plav prepoznati su i drugi lokaliteti za zaštitu biodiverziteta. Tu spadaju dolina Lima i planina Visitor koji su označeni kao takozvana Emerald staništa, po kriterijumima Bernske konvencije, a time predstavljaju i buduće lokacije Natura 2000 ekološke mreže od značaja za očuvanje biodivierziteta na nivou Evropske unije.

Masiv Prokletija i Plavsko jezero takođe su prepoznati i kao važna staništa za stanovanje ptica, odnosno IBA područja. Planinski deo kao gnjezdilište za više od 43 procenta ukupne ornitofaune ragistrovane u Crnoj Gori, što ga čini najnačajnijim staništem ptica u kontinentalnom delu države. Samo Plavsko jezero, kao gnjezdilište ptica močvarica, najveće je stanište ugrožene ptičje vrste prdavac (Crex crex). Dok ističu ove pesimistične prognoze, ekolozi kažu da samo zajednički uloženim trudom može da se sačuva prirodna lepota Plavskog jezera i njegove okoline, i tako istovremeno omogući budućim generacijama život u ekološki očuvanoj sredini. U protivnom, upozoravaju oni, „svi zajedno bićemo krivci i nemi svedoci tihog nestajanja najvećeg ledničkog jezera na Balkanu“.

Zbog toga su ekolozi poručili da svi moraju dići glas da Plavsko jezero ostane živo.

"Bez jezera nema Plava, bez jezera nema turista, bez jezera nema razvoja. Izborimo se zajedno, sredstva se moraju obezbediti za spas bisera ispod Prokletija. Digni glas, produži život Plavskog jezera", apeluju nevladini aktivisti.

Oni dodaju da budućnost Plava zavisi od očuvanja prirodnih resursa, jezera, reka i šuma.

"Ako sačuvamo jezero, Prokletije, naše reke, naše šume i ostale resurse koje imamo, onda za Plav dolaze bolji dani. Jer u toj prirodi imamo ono što drugi nemaju. To je naše bogatstvo i naša budućnost", poručili su ekolozi.

Opština Plav povela je ranije vrlo široku i ozbiljnu kampanju u cilju pronalaženja međunarodnih institucija koje bi finansijski podržale sanaciju i zaštitu Plavskog jezera od negativnih uticaja koji ugrožavaju njegov opstanak, ali od toga za sada ništa konkretno. Objasnili su da su uradili studiju izvodljivosti i ušli u proces apliciranja za određena novčana sredstva koja se pokušavaju iznaći kroz projekte usmerene prema međunarodnim fondovima.

(Telegraf.rs)