Tunel za podmornice je dugo skrivana tajna Jugoslavije: Nalazi se u prelepom delu Jadrana, duboko u steni

Na samom ulazu u Bokokotorski zaliv, uz mirno ribarsko selo Rose na poluostrvu Luštica, nalazi se jedan od najzanimljivijih, dugo potpuno skrivenih vojnih objekata bivše Jugoslavije - podzemna baza za podmornice. Davno napušteno, ali i dalje obavijeno velom tajne, ovo mesto sve više privlači urbane istraživače, ljubitelje istorije i avanturiste najrazličitijih profila.

Tokom 1970-ih godina, u jeku Hladnog rata, jugoslovenska država ulagala je ogromna sredstva u izgradnju tajnih vojnih baza - svuda, pa tako i duž obale. Uz obalne baterije, skrivene vezove i podzemne bunkere, stvorena je i mreža potkopa - ukopanih tunela u koje su se mogle skloniti podmornice i manji ratni brodovi (Jugoslovenska ratna mornarica tada je raspolagala sa 16 podmornica).

Preporučujemo

I dok je baza na ostrvu Visu poznata i "izvikana", malo je poznato da je i Crna Gora imala svoju mrežu podzemnih objekata. U Boki kotorskoj izgrađena su tri tunela - Rose, Rakite i Spilice - skrivena duboko u steni i gotovo nevidljiva iz vazduha. A najimpresivniji među njima zasigurno je tunel Rose, iskopan duboko u masivima Luštice.

Foto: Shutterstock

Lažne stene

Tunel Rose, dugačak stotinak metara, a širok približno osam, mogao je istovremeno primiti dve podmornice. U njemu su se nalazili generatori za punjenje akumulatora, skladišta za mine i torpeda te mreža sporednih koridora koji vode prema unutrašnjosti poluostrva.

Ulaz u tunel bio je prekriven lažnim stenama, postavljenim na metalne panele, kako bi iz vazduha izgledao poput obične obalne litice. Tek kad biste se s mora sasvim približili, otkrio bi se pravougaoni otvor koji uvodi u mrak. Za razliku od ostalih tunela, Rose ima i drumsku vezu - pristupni put i ulaz za teretna vozila, što ga čini pravom podzemnom bazom, a ne samo skrovištem.

Foto: Shutterstock

Druga dva tunela - Rakite i Spilice - nalaze se istočno od mesta Rose i ostali su u upotrebi sve do početka 2000-ih. Služili su za smeštaj manjih ratnih plovila, topovnjača i torpednih čamaca. Danas su u lošijem stanju, ali se i dalje formalno vode kao objekti Mornarice vojske Crne Gore. Dubina mora u njima kreće se od 3,5 do više od 5 metara, a tuneli ulaze stotinak metara u stenu - dovoljno da potpuno sakriju brod od pogleda.

Osim ovih ozbiljnijih potkopa, Jugoslovenska ratna mornarica imala je i niz strateški skrivenih vezova u Boki kotorskoj: jedan na Vitoglavu kod Risna, dva kod Perasta, jedan između rta Gospa od Anđela i Stoliva te još jedan izvan zaliva, u blizini Bigove, prenosi Pun kufer.

Nakon raspada Jugoslavije, tuneli su napušteni, i kako to na ovim prostorima već ide, opljačkani. Tunel Rose, s potopljenim molovima, išaran i zarđao, podseća na prizor iz kakvog filma o postapokalipsi. Početkom ovog milenijuma nakratko je postao neobična pozornica za letnji festival elektronske muzike Entrance.

Danas je Rose jedna tek polusablasna zanimljivost turističke ponude za posetioce Boke. Brojne brodske ture iz Kotora, Perasta i Herceg Novog vode turiste u istraživanje tunela i njegove gomile zaboravljenog betona koja je dramatičan kontrast mirnom primorskom mestu, idiličnoj prirodi i lepim plažama u njegovoj neposrednoj blizini.

(Telegraf.rs)